Kontrolą objęto 28 gmin z terenu siedmiu województw, a jej głównym celem było ustalenie czy organy wykonawcze gmin podejmowały prawidłowe i skuteczne działania w celu pozyskiwania dochodów własnych.
Organy wykonawcze gmin podejmowały działania w celu uzyskiwania dochodów własnych, nie były to jednak działania prawidłowe i skuteczne. We wszystkich skontrolowanych gminach dochody własne wzrosły. Dochody w sumie wzrosły z 2474 mln zł w 2019 r. do 3238 mln zł w 2022 r., co daje 43% wzrostu średnio dla każdej z gmin. W 24 z 28 skontrolowanych gmin (86%) Najwyższa Izba Kontroli stwierdziła nieprawidłowości w ustalaniu, pobieraniu i egzekwowaniu tych dochodów.
Najwyższa Izba Kontroli stwierdziła nieprawidłowości w wymierzaniu i pobieraniu podatków i opłat lokalnych w 26 gminach. W 20 gminach nie weryfikowano lub weryfikowano nierzetelnie dane od powiatowych inspektorów nadzoru budowlanego. Z tego powodu nie opodatkowano 201 nieruchomości podatkiem na kwotę 403 tys. zł.
Aż 89% zbadanych umów dzierżawy oraz najmu nieruchomości zawierało zapisy zabezpieczające interesy gmin, m.in.: waloryzacja czynszu, naliczenie odsetek za nieterminowe wnoszenie opłat, określające zasady odpowiedzialności za zniszczenia. Ustalono jednak, że pięć gmin w 59% zbadanych umów nienależycie zabezpieczało swoje interesy.
Jako dobrą praktykę Najwyższa Izba Kontroli wskazuje wprowadzone w gminie Busko-Zdrój spisane zasady postępowania z wpływającymi do urzędu odpisami aktów notarialnych sprzedaży nieruchomości i przeprowadzania analiz pod kątem naliczania opłaty planistycznej oraz powołanie zespołu do spraw analizy aktów notarialnych.
W większości gmin (23 z 28) wzrosły zaległości z tytułu dochodów własnych – z 337 mln zł na koniec 2018 r. do 417 mln zł na koniec 2022 r. Wynikało to głównie ze wzrostu zaległości z tytułu dochodów uzyskiwanych na podstawie odrębnych przepisów (o 33%), dochodów z majątku gminy (o 61%) oraz z tytułu podatków (o blisko 14%). Największy wzrost zaległości odnotowano w gminach Tarnowskie Góry i Bartoszyce (odpowiednio o 98,2% i 38,4%), najmniejszy zaś w gminach Morąg i Kłobuck (o 1,9% i o 2,7%).
Do prezydentów i burmistrzów miast o wprowadzenie skutecznych narzędzi stanowiących element systemu kontroli zarządczej ograniczających skalę nieprawidłowości w poborze podatków, w dochodzeniu należności z tytułu dochodów własnych oraz w prowadzeniu postępowań o udzielanie ulg w spłacie zobowiązań publicznoprawnych i cywilnoprawnych.
Ponadto, Najwyższa Izba Kontroli po raz kolejny zwraca uwagę Regionalnym Izbom Obrachunkowym na występowanie nieprawidłowości w prowadzeniu postępowań podatkowych i w egzekwowaniu należności. W związku z tym wskazane jest objęcie przez Regionalne Izby Obrachunkowe szczególnym zainteresowaniem tych obszarów działania organów wykonawczych jst.
Źródło: https://www.nik.gov.pl/
.png)
