Pruszcz Gdański znalazł sposób na turystę

Największe miasta Polski docierają do turystów dzięki bogatej ofercie turystycznej. Na przykład  Kraków, który promuje się poprzez wyodrębnienie licznych zabytków, tj. renesansowy rynek czy przepiękna architektura z okresu średniowiecza. Mniejsze miasta także walczą o wzrost turystyki, reklamując najróżniejsze formy spędzania czasu stawiając na sport i rekreację, czy też wędrówki szlakami świętych, historycznych bohaterów lub postaci z literatury polskiej.

Pruszcz Gdański sięgnął do pradawnej historii, kiedy to na miejscu miasta przebiegał szlak z okresu Starożytnego Rzymu. Dzięki przeprowadzonym wykopaliskom archeologicznym odkryto liczne zabytki z tamtego okresu oraz ślady po faktorii handlowej czyli drewnianej osady, gdzie pracowali kupcy.

Grunt to dobry projekt

– Pomysł rozpisania projektu został zaproponowany podczas spotkania burmistrza Pruszcza Gdańskiego, Janusza Wróbla z Henrykiem Panerem, dyrektorem Muzeum Archeologicznego w Gdańsku – wyjaśnia Radosław Gucwa, koordynator projektu. – Na terenie Pruszcza odnaleziono podczas wykopalisk archeologicznych ok. 2000 przedmiotów, które obecnie są przechowywane właśnie w gdańskim Muzeum Archeologicznym. Władze miasta chciały przede wszystkim stworzyć taki produkt turystyczny, który nie tylko miał przyciągnąć duże grupy turystów. Zależało im także na przypomnieniu mieszkańcom o istotnej roli tego miejsca jeszcze w czasach starożytnych. A, że historia Polski rozpoczyna się wraz z rodem Piastów, dobrze było stworzyć taką ciekawostkę, która wykraczałaby za te ramy czasowe – dodaje Gucwa.

W 2004 roku gmina przystąpiła do programu Phare, w ramach którego przeprowadzono projekt „Szlakiem bursztynowym przez Pruszcz i Żuławy”. Realizatorzy skupili się na przygotowaniu dokumentacji technicznej. Oznaczało to sprawdzenie efektów z organizacji podobnych projektów za granicą oraz nawiązanie kontaktu z tymi państwami w celu wymiany doświadczeń. Zbadano wpływ powstania inwestycji na środowisko naturalne. Wnioski zostały zamieszczone w studium wykonalności i raporcie sporządzonym po przeprowadzeniu wszystkich działań. Projektodawcy otrzymali na wykonanie prac 59 tys. euro.

Rok później miasto starało się o uzyskanie dofinansowania z 1.4 ZPORR. Dokumentacja stworzona podczas realizacji programu Phare posłużyła do wykonania części inwestycyjnej. W rezultacie miała zostać zrekonstruowana faktoria (drewniana osada z okresu wpływów rzymskich), wybudowany park kulturowy przed faktorią, a także szlak bursztynowy wraz z rewitalizacją parków miejskich w centrum Pruszcza Gdańskiego. Wartość wykonania zadania oszacowano na 7 797 264 zł.

Mimo że projekt przeszedł wszystkie etapy ocen formalno-merytorycznych oraz uzyskał wysokie noty od Panelu Ekspertów, nie został dofinansowany. To zmusiło władze Pruszcza do szukania innych źródeł finansowania. W efekcie inwestycje należało zrealizować etapami.

Realizacja pierwszego etapu
Rekonstrukcja międzynarodowego szlaku bursztynowego została zrealizowana w pierwszym etapie w ramach działania Priorytetu Programu Inicjatyw Wspólnotowych INTERREG III A/ TACIS CBC – Rozwój turystyki i infrastruktury turystycznej przyczyniający się do rozwoju obszaru przygranicznego.

– W połowie 2005 roku złożony został wniosek o współfinansowanie pierwszej części projektu w ramach Programu Sąsiedztwa Polska – Litwa – Obwód Kaliningradzki Federacji Rosyjskiej. Wykonanych zostało ok. 2700 metrów stylizowanego na okres wpływów rzymskich pieszo-rowerowego szlaku bursztynowego. Na szlaku ustawiono między innymi słupy milowe i wmontowano pomiędzy granitowymi kostkami napisy „Via Ambra” – dodaje Radosław Gucwa. W miejscu nieużytków powstał liczący ok. 5 ha powierzchni Międzynarodowy Bałtycki Park Kulturowy. Na jego terenie zbudowano skate park, amfiteatr, ogród „Cztery pory roku”, plac zabaw dla dzieci, boisko wielofunkcyjne i górkę saneczkową. Wzdłuż szlaku znajduje się 5 tablic informujących o historii wykopalisk, szlaku i faktorii.

Po zrealizowaniu zamierzeń kontraktu wojewódzkiego, w którym zawarto plany budowy Parku Kulturowego i szlaku bursztynowego ruszyła część inwestycyjna związana z budową faktorii handlowej. Z początkiem roku 2006 władze gminy złożyły wniosek o dofinansowanie projektu w ramach kontraktu wojewódzkiego 2006. W drodze konkursu projektodawcy otrzymali kwotę 5 152 426 zł. Jednak pod koniec roku suma została zwiększona do 6 104 426 zł. Za te pieniądze przystosowano teren pod budowę faktorii. Podłączono niezbędną infrastrukturę oraz wybudowano dwa stylizowane na okres wpływów rzymskich kamienne mosty łączące całą osadę handlową. Po zakończeniu prac nad budową Parku Kulturowego, znacznej części Szlaku Bursztynowego, gmina rozpoczęła poszukiwania kolejnych środków na dokończenie inwestycji. Na początku 2007 roku władze starały się o współfinansowanie w ramach Norweskiego Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

– W ramach projektu zamierzaliśmy dokończyć budowę faktorii i wybudować dalszą część szlaku bursztynowego, który ma w przyszłości zyskać połączenie z systemem ścieżek rowerowych miasta Gdańska. W zderzeniu z innymi projektami z całej Polski m.in. na remont wieży Kościoła Mariackiego czy Twierdzy Wisłoujście w Gdańsku, faktoria zyskała wysokie oceny niewystarczające jednak do otrzymania współfinansowania. Oszacowaliśmy ten projekt na sumę 2 965 571 euro – mówi koordynator projektu.

Jest promocja, jest turysta
W ramach działań upowszechnienia produktu turystycznego nakręcono film reklamowy, który był emitowany w regionalnym oddziale TVP3. Na targach turystycznych rozkolportowano „Bursztynowy Przewodnik” zawierający informacje o miastach partnerskich projektu, czyli Pruszczu Gdańskim, Silute na Litwie, Sławsku w Obwodzie Kaliningradzkim. Na powstałym pod faktorię terenie odbyły się 4 imprezy towarzyszące, m.in. pokazy rzymskich legionistów, łowcy niewolników, bursztynnika i innych rzemieślników z epoki.

Jak podkreśla koordynator projektu promocja produktu nie została jeszcze „rozkręcona” na dużą skalę, ponieważ gmina nie chce reklamować obiektu, który jeszcze nie został skończony i nie jest w pełni gotowy na przyjęcie turystów. Do tej pory materiały dotyczyły szlaku i Parku Kulturowego. Powstał folder promocyjny „Bursztynowy Przewodnik” zawierający notkę o historii miast partnerskich projektu, w językach: polskim, angielskim, litewskim i rosyjskim.

Odwołanie do historycznego i kulturalnego znaczenia regionu to znakomity sposób na rozwój ruchu turystycznego. Miasto Pruszcz Gdański przy stworzeniu produktu odniosło się do archeologicznej spuścizny regionu.

Szlak Bursztynowy i Park Kulturowy żyją już własnym życiem, czego dowodem są liczne imprezy odbywające się na jego terenie. Jesienią 2007 roku odbył się koncert muzyki średniowiecznej i renesansowej we współczesnych aranżacjach. W tym miejscu odbywają się obchody Dni Pruszcza. Zakończenie projektu nastąpi wraz z powstaniem faktorii. Władze chcą wykorzystać każdą nadarzającą się okazję do zdobycia funduszy. Najbliższą będzie konkurs w ramach 6 Osi Priorytetowej Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Pomorskiego na lata 2007-2013. Planowana inwestycja szacowana jest wstępnie na wartość 10-12 mln zł. Dokończona ma zostać budowa faktorii, możliwe jest też doprowadzenie szlaku bursztynowego do granic administracyjnych Gdańska. Jak podkreślają z nadzieją projektodawcy, dopomóc w tym może pozytywna decyzja Zarządu Województwa Pomorskiego typująca projekt do dofinansowania w ramach RPO WP.