Cz. Tomalik: Jest nadzieja! Walczymy dalej – po jasnej stronie mocy

Usłyszeliśmy informacje przedstawicieli gmin: Dąbrowa, Dobrzeń Wielki, Komprachcice, Prószków i miasta na prawach powiatu Opole na temat skutków finansowych, wynikających ze zmiany granic tychże gmin będących następstwem rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 lipca 2016 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta oraz zmiany nazwy gmin. Przybyły z opóźnieniem wiceminister spraw wewnętrznych i administracji przedstawił stanowisko resortu i całego rządu na temat konsekwencji prawnych i finansowych wynikających z wymienionego rozporządzenia Rady Ministrów. Zachęcam, aby zapoznać się z przebiegiem dramatycznej dyskusji, która dotyczyła tego, co jest najistotniejsze w samorządzie gminnym.

Każdy z Czytelników FS może obejrzeć i posłuchać transmisję wideo z posiedzenia Komisji

http://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/transmisje_arch.xsp?page=3#013DF9860513D567C1258049004522A0 .

To posiedzenie jest bardzo ważnym wydarzeniem, być może od niego zacznie się nowy etap wielkiego dramatu. Przypomnę, że na skutek wymienionego rozporządzenia Rady Ministrów gmina Dobrzeń Wielki w 2017 r. zostanie doprowadzona do bankructwa. Duże straty poniesie gmina Dąbrowa. Stracą też pozostałe dwie gminy. To wszystko w sytuacji, gdy w konsultacjach społecznych - przy frekwencji od 62 % w Dobrzeniu Wielkim, przez 54 % w Dąbrowie i 50,5% w Komprachcicach, po 43,9 % w Prószkowie – mieszkańcy tych gmin miażdżącą większością sięgającą od 93,6% w Prószkowie po 99,7 % w Dobrzeniu Wielkim –sprzeciwili się zmianie granic gmin.

Najważniejsze jest to, że po stronie poszkodowanych gmin stanęli wpływowi posłowie z innych województw: wiceprzewodniczący Komisji Piotr Zgorzelski – poseł dwóch kadencji z Mazowsza (był starostą płockim), wiceprzewodniczący Komisji Jacek Protas - do 2014 r. marszałek woj. warmińsko-mazurskiego, Waldy Dzikowski - poseł pięciu kadencji z Wielkopolski, który był przed laty przewodniczącym Komisji (był też przez 11 lat wójtem gminy Tarnowo Podgórne), Marek Sowa - do 2015 r. marszałek woj. małopolskiego oraz Halina Rozpondek - posłanka czterech kadencji, poprzednio prezydent Częstochowy.

O temperaturze dyskusji na tym posiedzeniu świadczą wypowiedzi wymienionych posłów.

P. Zgorzelski powiedział m.in.: […] Myślę, że z braku tego poszanowania podstawowych wartości doszło tu do wielu sporów. Wiceprzewodniczący Komisji podkreślił, że to niesłychane, że odbyte konsultacje, które zakończyły się takim wynikiem, zostały całkowicie pominięte. To jest po prostu brak szacunku dla opinii społecznej. Niedopuszczalne jest całkowite nie wzięcie pod uwagę opinii Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu, ale także Rządowego Centrum Legislacji. Poseł zwrócił się bezpośrednio do prezydenta Opola: Nie można Panie Prezydencie mówić, że wszystko jest OK, skoro jedna z gmin nie ma możliwości pokrycia wydatków w stosunku do dochodów, czyli doprowadza się gminę do bankructwa […]

H. Rozpondek protestowała, mówiąc, że decyzja jest skandaliczna, gdyż kompletnie nie zwrócono uwagi na głos mieszkańców, głos wyborców. A samorząd to właśnie mieszkańcy, mieszkańcy tych gmin, które są tu obecne, także mieszkańcy Opola. Mocno zabrzmiały słowa posłanki: Wypowiedź prezydenta Wiśniewskiego, który powiedział, że jest samorządowcem, jest niedopuszczalna […]

W. Dzikowski omówił trzy metody dokonywania takich zmian granic miast i ocenił, że tu zastosowano siłowe rozwiązanie. Poseł aktywnie drążył poszczególne aspekty problemu, zadawał szczegółowe pytania dotyczące m.in. „janosikowego”, które gmina Dobrzeń Wielki musi płacić w kolejnych dwóch latach.

J. Protas podsumował: […] Intencją naszego spotkania nie było podgrzanie atmosfery. […] Ta decyzja - dzisiaj widzimy to jeszcze wyraźniej - ta decyzja podzieliła środowisko mieszkańców województwa opolskiego. Wiceprzewodniczący Komisji podkreślił, że to rząd powinien rozważyć wszystkie za i przeciw, i to rząd miał sprawdzić, czy ten wniosek jest racjonalny, czy tak szerokie poszerzenie granic miasta jest niezbędne. Ja po tej dyskusji uważam, że ministerstwo zaniedbało tego obowiązku. Jeżeli pan minister mówi OK, konsultacje są zapisane w ustawie, ale nie musimy brać ich pod uwagę, to po co wprowadziliśmy w roku 1990 samorządy terytorialne. […] Aby również mieszkańcy w konsultacjach społecznych mieli szansę wypowiadania się co do najważniejszych kwestii.

M. Sowa, który również zadawał szczegółowe pytania, zawnioskował na zakończenie obrad, aby po dwóch tygodniach przerwy Komisja głosowała nad przedłożonym projektem Dezyderatu Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej do Prezesa Rady Ministrów w sprawie podjęcia zmiany granic miasta na prawach powiatu Opole.

Mój subiektywny wniosek z tego posiedzenia jest jednoznaczny: JEST NADZIEJA! Jest szansa na zawnioskowanie o odroczenie wdrożenia rozporządzenia Rady Ministrów z 19 lipca 2016 r. w odniesieniu do zmiany granic miasta Opola.

To prawda, że ci wpływowi posłowie reprezentują opozycję, która od początku kadencji zmaga się z przewagą rządzącej większości. Ale sądzę, że zapowiadane głosowanie nad projektem dezyderatu Sejmowej Komisji do Prezesa Rady Ministrów ma szanse powodzenia. Protesty w wymienionych 4 gminach nie słabną. Również ogólnopolska kampania naszego Związku ma znaczenie.

A nasz Związek w 26. roku swojego istnienia prowadzi intensywne działania w sprawach najważniejszych dla gmin na Opolszczyźnie. Skupiamy się na obronie fundamentalnych wartości samorządów gminnych, ich integralności terytorialnej, majątku i możliwości wykonywania zadań publicznych.

Stanowisko Związku Gmin Śląska Opolskiego wobec Rozporządzenia Rady Ministrów dot. przyłączenia do miasta Opola części terenów gmin Dobrzeń Wielki, Dąbrowa, Komprachcice i Prószków zostało uchwalone jednogłośnie w dniu 4 października 2016 r. na wniosek Wójt Gminy Olszanka przez Zgromadzenie Związku po przewodnictwem Burmistrza Kluczborka.

W stanowisku Związku Gmin Śląska Opolskiego czytamy:

§ 1. W dniu 19 lipca 2016 r. Rząd podjął decyzję o przyłączeniu do Opola części terenu czterech sąsiednich gmin Dobrzeń Wielki, Dąbrowa, Komprachcice i Prószków. Postanowiono tak jeszcze przed omówieniem tej kwestii podczas posiedzenia Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego i mimo wyników konsultacji społecznych, w których mieszkańcy wymienionych gmin opowiedzieli się zdecydowanie przeciwko przyłączeniu do Opola. Rozporządzenie Rady Ministrów w powyższej sprawie (Dz. U. z 2016 r., poz. 1134) ma wejść w życie 1 stycznia 2017 r.

§ 2. Samorządy gminne stały się właścicielem znacznego majątku w okresie 26 lat, które upłynęły od wejścia w życie ustawy z dnia 10 maja 1990 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych. Nastąpiło to po pierwsze na skutek komunalizacji mienia Skarbu Państwa. Przejęcie mienia państwowego przez gminy z mocy prawa oraz w drodze aktu przekazania następowało zwłaszcza w pierwszych latach od wdrożenia reformy samorządowej w 1990 r. Po drugie przez ćwierć wieku miały miejsce liczne akty nabycia mienia przez gminy i procesy inwestycyjne. Dziś na majątek gminy składają się głównie nieruchomości gruntowe oraz infrastruktura techniczna i społeczna. W szczególności to sieci wodociągowe, kanalizacyjne, ciepłownicze, budynki, drogi i pozostałe środki trwałe.

§ 3. Definicję wspólnoty samorządowej zawiera art. 16 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., który stanowi:

Art. 16. 1. Ogół mieszkańców jednostek zasadniczego podziału terytorialnego stanowi z mocy prawa wspólnotę samorządową.

Rangę gminy i przysługujące jej prawa majątkowe gwarantują art. 164 i art. 165 Konstytucji, które stanowią:

Art. 164. 1. Podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina.

2. Inne jednostki samorządu regionalnego albo lokalnego i regionalnego określa ustawa.

3. Gmina wykonuje wszystkie zadania samorządu terytorialnego nie zastrzeżone dla innych jednostek samorządu terytorialnego.

Art. 165. 1. Jednostki samorządu terytorialnego mają osobowość prawną. Przysługują im prawo własności i inne prawa majątkowe.

2. Samodzielność jednostek samorządu terytorialnego podlega ochronie sądowej.

Dopuszczalność wywłaszczenia jako wyjątku od konstytucyjnej zasady ochrony własności zawarta jest w art. 21 Konstytucji, który stanowi:

Art. 21. 1. Rzeczpospolita Polska chroni własność i prawo dziedziczenia.

2. Wywłaszczenie jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy jest dokonywane na cele publiczne i za słusznym odszkodowaniem.

§ 4. Związek Gmin Śląska Opolskiego protestuje przeciwko pozbawieniu gminnych wspólnot samorządowych Dobrzeń Wielki, Dąbrowa, Komprachcice i Prószków części ich majątku zgromadzonego w wyniku 26 lat pracy samorządów gminnych.

§ 5. Związek Gmin Śląska Opolskiego popiera uchwały w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego podjęte w dniach 17-18 sierpnia 2016 r.: uchwałę nr XXI/169/2016 Rady Gminy Dobrzeń Wielki, uchwałę nr XX/145/16 Rady Gminy Dąbrowa, uchwałę nr XVII.103.2016 Rady Gminy Komprachcice i uchwałę nr XX/145/2016 Rady Miejskiej w Prószkowie.

Stanowisko Związku Gmin Śląska Opolskiego zostało przesłane do Prezes Rady Ministrów, do Sejmu RP i jego Komisji, do Senatu RP i jego Komisji, do wszystkich Posłów i Senatorów, do Prezesa Trybunału Konstytucyjnego, do Rzecznika Praw Obywatelskich i do wszystkich 2478 gmin.

Otrzymujemy poparcia Stanowiska Związku Gmin Śląska Opolskiego od burmistrzów, wójtów i rad gmin – dotąd z województw: dolnośląskiego, łódzkiego, małopolskiego, opolskiego, pomorskiego i warmińsko-mazurskiego. Organy gmin w listach i uchwałach obok poparcia zawarły swoje opinie:

Burmistrz Nidzicy (woj. warmińsko-mazurskie) napisał m.in.: Zmiana granic administracyjnych Gmin Dobrzeń Wielki, Dąbrowa, Komprachcice i Prószków będzie w sposób nierozerwalny wpływać na zdolność do wykonywania przez nie zadań publicznych.

Rada Gminy Kobylnica (woj. pomorskie) uchwaliła m.in.: Decyzja ta została podjęta wbrew woli mieszkańców gmin, wyrażonych w konsultacjach społecznych. Działania takie godzą w podstawę samorządności i działają na niekorzyść samorządów gminnych, pozbawiając mieszkańców dochodów oraz ograniczają możliwości rozwojowe gmin.

Wójt Gminy Świątki (woj. warmińsko-mazurskie) napisał: Pragnę wyrazić swoje obawy związane z przywłaszczaniem przez miasta terenów innych gmin leżących w bezpośrednim sąsiedztwie. Działania takie podważają zasady praworządności, poszanowania prawa własności i dorobku innych gmin, które niejednokrotnie w wyniku ogromnych wyrzeczeń i poprzez swoją pracę zainwestowały w rozwój swojego majątku, rozwój swoich mieszkańców na terenach, które teraz będą im zabrane w wyniku jednej decyzji. Takie działanie jest również przejawem lekceważenia nie tylko woli organów gminy, ale również woli mieszkańców, których nikt nie pytał o to, czy chcą przekazać swój wspólny majątek, jakim jest cześć gminy, we władanie innej jednostki samorządu terytorialnego, czy chcą przyłączenia się do miasta. Takie działanie nosi znamiona aneksji terenu sąsiada, przy poparciu instytucji zewnętrznych, wbrew woli władz danej gminy.

Burmistrz Miasta Działdowo (woj. warmińsko-mazurskie) napisał: Wyrażam jednoznaczne poparcie dla Waszego stanowiska opartego na, wydawałoby się, niepodważalnych kanonach ustrojowych i funkcjonalnych istnienia i działalności jednostek samorządu terytorialnego. Łamanie powyższych zasad, w tym arbitralne nierespektowanie wyników konsultacji społecznych, moim zdaniem, uprawnia Was do podjęcia protestu w formach uznanych przez Was za skuteczne, a przynajmniej rokujące skuteczność. Proszę o przyjęcie mojego pełnego poparcia, pozostając w przekonaniu przede wszystkim o Waszej racji i w imię solidarności samorządowej.

zgso@zgso.org.pl