SZKOŁY WYŻSZE Unia finansuje studia podyplomowe

Nikt dziś już nie wątpi w kluczową rolę jednostek samorządu terytorialnego w rozwój społeczności lokalnych. To właśnie od ich aktywności, w znacznym stopniu zależy poziom życia mieszkańców. By go podnosić, samorządy nie mogą być bierne, a jednym z warunków rozwoju jest poprawa funkcjonowania urzędów gmin czy starostw. Niektóre zmiany w ich pracy na przestrzeni ostatnich lat miały charakter obligatoryjny i wynikały z nakazów prawa, inne zostały wprowadzone oddolnie, w celu poprawy jakości świadczonych usług. Niezależnie od motywacji, efektem ma być sprawniejsza obsługa petentów, bowiem nawet najlepiej wyposażony urząd będzie kulał bez kompetentnych pracowników.

Wyższe wykształcenie to standard
W obecnej formie zawód urzędnika samorządowego pojawił się po reformie administracyjnej kraju z 1999 roku i mianem tym określa się zwykle pracownika administracji samorządowej na każdym jej szczeblu. W naszym kraju mówimy o grupie zawodowej, liczącej ponad 200 tysięcy pracowników i grono to stale się powiększa. W ciągu ostatnich lat znacznie wzrosła liczba osób zatrudnionych na stanowiskach urzędniczych, legitymujących się wyższym wykształceniem. Można powiedzieć, że posiadanie wyższego wykształcenia przez pracowników zatrudnionych na stanowiskach urzędniczych stało się standardem i to niezależnie, czy pracują oni w urzędach zatrudniających kilkanaście, czy kilkaset osób.

W liczących prawie 22 tysiące mieszkańców Łaziskach Górnych, w Urzędzie Miasta na stanowiskach urzędniczych zatrudnionych jest 88 osób. Z tej liczby 55 osób posiada wykształcenie wyższe. 24 osoby ukończyły studia administracyjne, 11 pracowników ma wykształcenie ekonomiczne, 10 – wyższe techniczne, cztery – osoby prawnicze zaś sześciu pracowników ukończyło inne uczelnie wyższe. W wielkopolskiej gminie Czerwonak, która liczy ponad 23 tysiące obywateli, urzędników ze średnim wykształceniem jest dziewiętnastu, zaś osób legitymujących się wyższym w Urzędzie Gminy – 76.

– Przeważa administracja i prawo, mamy również ekonomistów, absolwentów kierunków politechnicznych i rolniczych – wyjaśnia Aleksander Kononiuk, kierownik Biura Ochrony Danych i Teleinformatyki Urzędu Gminy Czerwonak.

W toruńskim magistracie zatrudnionych jest 490 osób. Z tej liczby 380 posiada wykształcenie wyższe (magisterskie i licencjackie). Najwięcej osób z wyższym wykształceniem ukończyło administrację (93 osoby), absolwenci ekonomii i zarządzania to 74 osoby, zaś wykształcenie prawnicze posiada 46 osób. W gdańskim Urzędzie Miasta 817 osób, zatrudnionych na stanowiskach urzędniczych, ma wyższe wykształcenie, co stanowi około 72 proc. ogółu zatrudnionych pracowników. Przeważają ekonomiści (19 proc.), absolwenci administracji (11 proc.), prawa (8 proc.) oraz zarządzania i marketingu (8 proc.).

– Wśród pracowników Starostwa Powiatowego w Żywcu przeważają absolwenci administracji. Jest też spora liczba osób, które ukończyły budownictwo, ochronę środowiska oraz studia związane z geodezją – wyjaśnia Tomasz Baron, dyrektor Wydziału Organizacyjnego Starostwa Powiatowego w Żywcu.

W Urzędzie Miasta Szczecin zatrudnionych jest 860 pracowników z wyższym wykształceniem.
– Wśród pracowników zatrudnionych w naszym urzędzie, posiadających wykształcenie wyższe, przeważają absolwenci takich kierunków, jak administracja ogólna i publiczna, ekonomia, prawo, zarządzanie i marketing, doradztwo społeczne i zawodowe, socjologia, politologia oraz różnorodne kierunki politechniczne – inżynieria, architektura, informatyka – wymienia Piotr Landowski z Biura Promocji i Informacji UM w Szczecinie.

W Urzędzie Miejskim w Słupsku zatrudnionych jest łącznie 386 osób, w tym na stanowiskach urzędniczych 364 osoby. Spośród nich 282, tj. 77,47 proc. ma wyższe wykształcenie. Zdecydowana większość kończyła kierunki ekonomiczne oraz zarządzanie i marketing – 90 osób, administracyjne studia ukończyły 22 osoby, prawo – 12 osób, a kierunki politechniczne – 44 osoby.

W Urzędzie Miasta Zawiercie pracuje obecnie 177 osób. Z tego grona 114 posiada wykształcenie wyższe, zaś 63 średnie. Tu przeważają absolwenci zarządzania i marketingu – 29, administracji – 12, prawa – 10, ekonomii – 8. Jeśli zaś chodzi o wykształcenie politechniczne, to najwięcej osób ukończyło kierunki związane z geodezją – 5 i ochroną środowiska – 5 oraz budownictwem – 3.

Potrzeba ciągłego kształcenia
Współczesny pracownik musi mieć świadomość konieczności rozwoju swoich kwalifikacji i umiejętności. Pomocne w tej materii mogą okazać się organizowane przez pracodawców szkolenia i kursy.

– Zachęcamy naszych pracowników do podwyższania swoich kwalifikacji czy też uzupełnienia wykształcenia i w miarę możliwości organizujemy dla nich kursy i szkolenia. Ich tematyka jest przede wszystkim związana z potrzebami funkcjonowania nowoczesnego urzędu i poprawy jakości świadczonych usług – wyjaśnia Elżbieta Piecha, sekretarz Urzędu Miasta Łaziska Górne, dodając jednak, że urząd miasta nie dofinansowuje studiów wyższych czy też podyplomowych swoim pracownikom.

– Pracownicy zainteresowani są ciągłym zdobywaniem wiedzy i podnoszeniem swoich kwalifikacji zawodowych w formie studiów podyplomowych i kursów specjalistycznych.

Preferowane przez nich kierunki to prawo administracyjne i samorządowe, administracja publiczna, rachunkowość, skarbowość, zarządzanie nieruchomościami. Pracownicy biorą też chętnie udział w innych szkoleniach, seminariach i konferencjach, gdzie oprócz zdobywania niezbędnej wiedzy, mają możliwość uczestniczenia w konsultacjach i wymianie zawodowych doświadczeń – zapewnia Piotr Landowski.

Pozabudżetowe dokształcanie pracownika
Integracja Polski z Unią Europejską dała możliwość realizowania projektów szkoleniowych z pieniędzy pozabudżetowych. Przez ponad dwa lata, od 1 kwietnia 2007 r. do 31 grudnia 2009 r., Urząd Miasta Szczecin realizował projekt „Po pierwsze kompetencje – szkolenia i kursy dla pracowników Urzędu Miasta Szczecin”, którego darczyńcą był Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Tematyka szkoleń dotyczyła 23 zagadnień, odnoszących się między innymi do zamówień publicznych, dostępu do informacji publicznej, funduszy pomocowych, ochrony danych osobowych, zagadnień związanych z gospodarką nieruchomościami, prawem budowlanym, pomocą publiczną, czy też prawem miejscowym. Szkolenia i kursy służyły podniesieniu jakości usług świadczonych przez samorząd, skróceniu terminów czynności administracyjnych, uproszeniu procedur obowiązujących w urzędzie, czy też zmniejszeniu liczby składanych, zasadnych skarg.

– Podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracowników procentuje, z jednej strony, większą świadomością służebnej roli urzędnika wobec obywateli, z drugiej zaś – większą, fachową wiedzą, ułatwiającą im właściwe rozumienie przepisów prawa, kompetentną i samodzielną obsługą mieszkańców – wyjaśnia Piotr Landowski.

Władze Torunia zdecydowały się na prowadzenie projektu „Kompetentny urzędnik – przyjazny urząd”, który był realizowany od listopada 2008 do kwietnia 2010 roku. Był on skierowany do pracowników Urzędu Miasta Torunia oraz jednostek organizacyjnych gminy i współfinansowany ze środków Mechanizmu Finansowego EOG. Wszystkie działania w projekcie zostały podzielone na trzy grupy, do których zaliczamy dwuletnie studia podyplomowe m.in. z zarządzania projektami, bezpieczeństwa sieci komputerowych, zamówień publicznych, ochrony środowiska, zarządzania finansami publicznymi, komunikacji społecznej, a także szkolenia specjalistyczne z audytu i kontroli wewnętrznej, kosztorysowania oraz kursy językowe z sześciu języków obcych. Od października tego roku do końca 2012 roku planowana jest realizacja projektu „Kompetentny urząd – program rozwoju zasobów ludzkich Urzędu Miasta Torunia”, który uzyskał dofinansowanie ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. Przewiduje on studia podyplomowe dla 30 pracowników, udział w kursach językowych 120 pracowników oraz kursy i szkolenia specjalistyczne dla 850.

Od początku tego roku starostwo powiatowe wraz z pięcioma gminami Powiatu Mikołowskiego realizuje projekt „Kompetentni w Administracji”.
– Program ten przewiduje szkolenia i studia podyplomowe dla 312 osób. Na dwusemestralne studia podyplomowe z Zarządzania Zasobami Ludzkimi skierowane zostało 12 osób. Szkolenia podzielone są na sześć modułów. Jednym z nich jest moduł – państwo prawa, w ramach którego ma powstać elektroniczna platforma stanowienia prawa lokalnego, drugi moduł to przejrzysta administracja, zakładający przyjęcie kodeksu etycznego pracowników. Przewiduje on również szkolenia z zakresu ochrony danych osobowych, dostępu do informacji niejawnych oraz kodeksu postępowania administracyjnego, jak również teczki urzędnika. Kolejne dotyczą kadr, profesjonalnej obsługi petenta, kursów specjalistycznych z zakresu prawa budowlanego, zamówień publicznych, administratora sieci komputerowej, czy też europejskiego komputerowego prawa jazdy – wyjaśnia Aleksandra Łataś, naczelnik Wydziału Promocji i Rozwoju Starostwa Powiatowego w Mikołowie. Projekt potrwa dwa lata, kosztuje ponad 1,6 mln zł, przy czym prawie 1,5 mln zł pochodzi z Europejskiego Funduszy Społecznego.

Wszystkie te działania dowodzą, że to właśnie dobrze wykształcony i kompetentny urzędnik ma największy wpływ na to, jak urząd będzie postrzegany przez mieszkańców. Stąd stałe parcie na podnoszenie ich kwalifikacji i śrubowanie wymagań dla osób przyjmowanych na stanowiska urzędnicze.


Agnieszka Nowak
sekretarz Urzędu Miejskiego w Słupsku

W samorządzie muszą pracować osoby o odpowiednich kwalifikacjach, dlatego staramy się wspierać tych pracowników, którzy decydują się na uzupełnienie wykształcenia. Tylko w 2009 roku studia wyższe i podyplomowe dofinansowywane przez urząd miasta ukończyło pięć osób. Pracownicy brali też udział w 135 szkoleniach zewnętrznych, w których uczestniczyło 239 osób.
W ramach projektu „Uczę się nadal” z Europejskiego Funduszu Społecznego, Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego 2004-2006 odbyły się szkolenia językowe, głównie z języka angielskiego i niemieckiego, w których wzięło udział 75 pracowników urzędu. Pracownicy Wydziału Rozwoju Miasta oraz Inwestycji Handlu i Usług przeszkoleni zostali w zakresie obsługi inwestorów w ramach projektu „Inwestuj w Słupsku”, finansowanego ze środków RPO Województwa Pomorskiego.


dr Anna Wierzbica
adiunkt Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego
w Katowicach, Katedra Prawa Samorządu Terytorialnego

Jeśli chodzi o podnoszenie kwalifikacji przez urzędników samorządowych, to dobrym rozwiązaniem jest kierowanie ich na studia podyplomowe. Szczególnie polecanym kierunkiem dla tej grupy zawodowej są studia z zakresu samorządu terytorialnego. Dlaczego akurat takie? Dlatego, że zawierają one kompendium ogólnej wiedzy dotyczącej funkcjonowania jednostek samorządu terytorialnego.
Słuchaczom przekazywane są tam informacje, które pozwolą im zrozumieć mechanizm funkcjonowania gmin, powiatów i województw, wiedzy, co należy do kompetencji powiatu, czym różnią się one od gminy, czy też samorządowego województwa, jakie jest umocowanie wojewody, który jest organem administracji rządowej oraz to, iż jednostki samorządu terytorialnego nie są względem siebie hierarchicznie podporządkowane, co nie dla wszystkich pracowników samorządowych jest jasne.

Forum Samorzadowe 5/42