ZIELEŃ MIEJSKA W parkach miejskich królują ozdobne trawy

W Polsce w wyniku przemian urbanistycznych maleje powierzchnia terenów zieleni. Nie bez znaczenia w projektowaniu przestrzeni publicznej pozostają również względy finansowe. Priorytetem jest budowa dróg i infrastruktury. Tworzenie parków schodzi na dalszy plan. Grunt jest drogi, a gminy wolą sprzedawać swoje tereny pod zabudowę i czerpać z tego korzyści niż tworzyć nowe parki wymagające dodatkowych nakładów finansowych. Potrzeby ekonomiczne mają przewagę nad estetycznymi.


Dlatego też warto pomyśleć o zagospodarowaniu nielicznych parków i przestrzeni zielonych tak, aby przyciągały mieszkańców i były dla nich atrakcją, a nie kolejnym placem bezładnie wypełnionym alejkami, drzewami i ławkami. Szukając inspiracji, można skorzystać z najnowszych trendów, stosowanych w Polsce i w Europie.

– Współczesne założenia parkowe charakteryzują się często minimalizmem, zarówno w odniesieniu do kompozycji roślinnych, jak i formy przestrzennej samych parków – opowiada Artur Bronisz, architekt krajobrazu, właściciel firmy Bronisz Land Design. Coraz częściej spotykane są nasadzenia wielkopowierzchniowe o małej liczbie gatunków roślin, geometryczne układy form roślinnych oraz elementów towarzyszących.

Park jak galeria sztuki
Ciekawym rozwiązaniem jest tworzenie instalacji przestrzennych – konstrukcji metalowych lub drewnianych, które mogą być porośnięte roślinami pnącymi. Podobnie roślinność może pokrywać dachy, ściany czy przeszklenia. Skwery, jako miejsca spotkań, mogą być urozmaicone elementami nawiązującymi do kultury i na odwrót – instytucje kulturalne mogą być intensywnie ozdabiane roślinnością. Modnym ostatnio pomysłem jest wykorzystanie parku do zagospodarowania galerii pod chmurką. Może to być miejsce zarówno dla ekspozycji stałych, jak i czasowych.

– Interesującym przypadkiem jest Narodowa Biblioteka im. Mitteranda w Paryżu, w środku której znajduje się fragment lasu – opowiada Monika Ziemiańska, adiunkt Instytutu Architektury Krajobrazu na Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu. – Innym nowatorskim przykładem są „żywe” ściany pokryte roślinnością. Takie rozwiązanie jest bardzo kosztowne i wymaga szczególnych rozwiązań konstrukcyjnych.

Do parku zamiast do pubu
W ostatnim czasie parki coraz bardziej zyskują na popularności jako miejsca spotkań towarzyskich. Młodzież często spotyka się na świeżym powietrzu zamiast w pubie.


– Coraz częściej obserwujemy ludzi, którzy do parku przychodzą się uczyć czy pracować. Dlatego też należy większą uwagę zwracać na kształtowanie powierzchni trawiastych pełniących często funkcję siedzisk. Na jednej z wrocławskich wysp wykorzystano ukształtowanie gleby do stworzenia siedzisk – kopczyki o niskim spadku obsiane trawą gazonową służą jako miejsca dla osób odpoczywających na trawniku – zauważa Ziemiańska.

Rabatki odchodzą do lamusa
Z wieloma ciekawymi rozwiązaniami, można spotkać się w kwestii doboru samych roślin ozdabiających park. Popularne są trawy ozdobne, np. miskanty, turzyce, czy kostrzewy –  specjalne gatunki traw o różnej wysokości i różnym kolorze liści.

Oczywiście wymagają one szczególnego sposobu pielęgnacji i opieki profesjonalisty. Archaicznym jest już przeświadczenie, że trawnik wystarczy kosić.

– Coraz rzadziej w parkach sadzi się kolorową rabatówkę. Odeszliśmy już od roślin takich, jak aksamitki czy begonie stale kwitnące, które zresztą kojarzą się nam z minioną epoką. Te kwiaty są drogie – lepiej inwestować w rośliny wieloletnie, np. byliny czy trawy ozdobne – tłumaczy Ziemiańska.

Jak mówi Artur Bronisz, przykładem nowoczesnego rozwiązania dla parków miejskich może być zastosowanie oryginalnego całościowego układu kompozycyjnego szaty roślinnej, skierowanego w stronę odważnego układu graficznego np. przez zastosowanie tylko form prostokątnych lub tylko okrągłych.

W kwestii zasiewania zwykłych, nieozdobnych trawników, warto wybierać polskie mieszanki traw gazonowych. Zagraniczne mieszanki często przyciągają nazwą i przeświadczeniem o ich lepszej jakości.    
Nasiona traw polskich producentów jednak w niczym im nie ustępują, a są zdecydowanie lepiej przystosowane do rozwoju w krajowym klimacie.

Modne ekoparki
Duży nacisk w projektowaniu i utrzymywaniu parków kładzie się na ekologię i idee zrównoważonego rozwoju, tworząc parki proekologiczne.
– Takie rozwiązania są działaniami jak najbardziej słusznymi i polepszającymi standard życia mieszkańców miast – komentuje Artur Bronisz. – W kształtowaniu parków proekologicznych duży nacisk kładzie się na rewitalizację obszarów miejskich. Znamy wiele takich europejskich rozwiązań, m.in. Natur Park na terenie dawnego dworca w Berlinie, Eco Park w osiedlu Millennium Village w Londynie, zaniedbane dzielnice mieszkaniowe Mile End w Londynie i Marzahn w Berlinie, dawne stocznie – park IGA 2004 w Rostoku, czy park Nordestern w Zagłębiu Ruhry na terenie dawnych kopalń.

Jak podkreśla Bronisz, zagospodarowanie terenów poprzemysłowych jest obecnie wielkim wyzwaniem dla prawie całej Europy. Zaniedbane obszary wymagają rewitalizacji, dzięki której mogą stać się ważnym elementem struktury przestrzeni publicznych. Przykładem mogą być parki na dachach w Fabryce Lingotto w Turynie, MediaPark w Kolonii, czy niektóre parki łódzkie.

Woda i światło ożywią park
Coraz częściej ważnym elementem zorganizowanej przestrzeni jest woda. Buduje się fontanny i kaskady, aby uatrakcyjnić przestrzeń. Takie rozwiązania można znaleźć w paryskim parku André-Citroën lub w innym parku w Paryżu – Chateau de Brecy, gdzie znajduje się przykład kaskady.

– Woda może pochodzić z opadów atmosferycznych. Zebrana w rezerwuarach zasila systemy nawadniające zieleń, kaskady, sztuczne jeziora czy też zbiorniki przeciwpożarowe – opowiada Ziemiańska. – Należy jednak pamiętać, że woda w fontannie powinna posiadać klasę wody pitnej, ze względu na możliwość przypadkowego spożycia  na przykład przez dzieci. W Polsce właśnie z tego powodu przepisy nakazują wykorzystywanie wód z wodociągów zasilających fontany.

Podobnie jak woda, innym elementem ozdobnym, który w ostatnich latach jest coraz częściej doceniany, jest światło. Elementy oświetlenia mogą eksponować rzeźby, drzewa czy zabudowę znajdującą się w parku.

– Park może być atrakcyjny nie tylko w ciągu dnia. Dzięki odpowiednim aranżacjom i wykorzystaniu barw światła, które mogą dawać efekt ciepły lub zimny w odbiorze przestrzeń parku staje się mistyczna, wyjątkowa, lecz przede wszystkim przyjazna i bezpieczna – tłumaczy Ziemiańska.

Najważniejszy jest złoty środek
Przy projektowaniu zieleni miejskiej nie wolno zapominać o integralności parku z jego okolicą.
– Projekt musi być funkcjonalny i dopasowany do charakteru okolicy. Należy pamiętać o zastosowaniu rozwiązań w odpowiedniej skali – tłumaczy Monika Ziemiańska. – Mały park wewnątrz wysokiej wielorodzinnej zabudowy wypełniony niskimi drzewami nie jest dobrym pomysłem. Należy również wystrzegać się eksponowania elementów, które być może nie powinny zwracać naszej uwagi. Źle zlokalizowany pomnik w parku, może stać się przysłowiowym „krasnalem ogrodowym”.

Ostrożnie trzeba także przenosić nowoczesne pomysły z Europy do Polski. W naszym kraju nie powinno się np. sadzić drzew oliwnych czy palm – gatunków, które nie przezimują.




Artur Bronisz
architekt krajobrazu, właściciel firmy Bronisz Land Design

Formą uatrakcyjnienia współczesnych parków może być zastosowanie elementów wodnych jak np. fontanny lub kaskady wodne sterowane automatycznie przy jednoczesnym zastosowaniu ekologicznych rozwiązań gospodarowania wodami opadowymi.
Najczęściej jednak stosowanym zabiegiem podnoszących atrakcyjność współczesnego parku jest zastosowanie nowatorskich rozwiązań dla drobnych form architektonicznych. Aktualnie projektant może swobodnie dokonywać wyboru nie ograniczając się do kilku producentów krajowych lub na kilku materiałach wykończeniowych. Często producenci ławek, koszy na odpadki, latarni czy elementów ogrodzeniowych są w stanie dostarczyć produkt w żądanym kolorze, wykonany z konkretnego materiału lub o specyficznych wymiarach, licząc się z koniecznością wykonania elementów na indywidualne zamówienie do konkretnego parku.



Monika Ziemiańska
adiunkt Instytutu Architektury Krajobrazu na Uniwersytecie
Przyrodniczym we Wrocławiu

Bardzo popularne staje się tworzenie parków na zrekultywowanych obszarach poprzemysłowych. Jednym z takich przykładów jest dzielnicowy park de Bercy w Paryżu. Teren był niegdyś wykorzystywany jako składnica win nad Sekwaną. Obecnie park o powierzchni ponad 10 hektarów sąsiadujący z nowoczesna dzielnicą mieszkaniowo-biurową. Projekt parku powstał już w latach 80. Jego zasadniczym celem było zachowanie zastanej tkanki przyrodniczej oraz architektonicznej. Park de Bercy zawiera elementy ogrodu francuskiego tzw. przestrzeń „ogrodową” place zabaw dla dzieci, trasy spacerowe, rowerowe, stawy, kaskadę wodną oraz most łączący dwa segmenty parku a nawet tory kolejowe zachowane w nawierzchni komunikacyjnej.
Moją uwagę jednak w parku de Bercy w Paryżu zwróciły piękne stare platany oraz nowe uprawy winorośli nawiązujące do historii tego miejsca.


Forum Samorządowe nr 4/41