Chcemy swobody w wyborze drogi rozwoju

Anders Knape
przewodniczący Związku Miast i Regionów Szwecji, radny gminy Karlstad

Anders Knape urodził w 1955 roku. W latach 1979-1988 był członkiem rady hrabstwa Värmland. Następnie do 2007 roku sprawował funkcję burmistrza i zastępcy burmistrza gminy Karlstad. Od 1976 do dziś jest radnym Rady Gminy Karlstad.
Jest przewodniczącym Związku Miast i Regionów Szwecji (SALAR), pierwszym wiceprzewodniczącym Rady Gmin i Regionów Europy (CEMR) oraz wiceprzewodniczącym Komitetu Regionów i przewodniczący szwedzkiej delegacji do Komitetu Regionów.


Andrzej Gniadkowski: Szwecja objęła niedawno przewodnictwo w Unii Europejskiej. Jakie priorytety ustalono na jesień 2009?
Anders Knape: Na czas sprawowania przewodnictwa Szwecja wyodrębniła sześć priorytetów. Pierwszy to kwestie ekonomiczne i finansowe – skupienie uwagi na szybkim wyjściu Unii Europejskiej z kryzysu gospodarczego. Kolejnym jest ochrona klimatu – nacisk na osiągnięcie nowego porozumienia w sprawie klimatu w Kopenhadze. Trzeci priorytet stanowi sprawiedliwość i sprawy wewnętrzne – przyjęcie Programu Sztokholmskiego, który chroni bezpieczeństwo i prawa jednostek. Następnym jest strategia UE dla regionu Morza Bałtyckiego – czystsze środowisko morskie i bardziej konkurencyjny region. Ważnym priorytetem są także zewnętrzne stosunki Unii. Ostatni z sześciu to zmiany instytucjonalne – nadzorowanie pracy nowego Parlamentu Europejskiego, powołanie nowej Komisji Europejskiej oraz ratyfikowanie Traktatu Lizbońskiego.

AG: Czy Pana zdaniem samorządy lokalne będą zaangażowane w któreś z tych zadań? Czy SALAR (Swedish Association of Local Authorities and Regions – Związek Miast i Regionów Szwecji) zamierza wspierać rząd w powyższych działaniach?
AK: SALAR planuje wykorzystać szwedzkie przewodnictwo, aby podkreślić rolę samorządu terytorialnego w realizacji wielu celów Unii Europejskiej. Nasze uczestnictwo w debacie będzie polegać na tłumaczeniu roli samorządu lokalnego w szeregu kwestii, a w szczególności w trzech priorytetowych. Pierwsza z tych kwestii to zmiany klimatyczne i spotkania w Kopenhadze. Rola samorządu lokalnego i regionalnego jest niesłychanie istotna w realizacji międzynarodowych zadań przeciwdziałania zmianom klimatycznym.

Nasz kraj dysponuje kilkoma przykładami proaktywnych działań, które zamierzamy nagłośnić w okresie szwedzkiego przewodnictwa, w tym programami oszczędzania energii, zielonymi zamówieniami publicznymi i bardziej ekologiczną komunikacją publiczną. Będziemy pracować bezpośrednio nad szwedzkim rządem aby upewnić się, że rola samorządu lokalnego i regionalnego zostanie uwzględniona we wnioskach konferencji ONZ w sprawie zmian klimatycznych, która odbędzie się w grudniu w Kopenhadze.

Łagodzenie zmian klimatycznych jest kluczową kwestią w okresie szwedzkiego przewodnictwa, w której zamierzamy wspierać działania szwedzkiego rządu skierowane na osiągnięcie porozumienia. W tym celu wykorzystamy lipcowe spotkanie ministrów ds. środowiska na podkreślenie roli szczebla lokalnego i regionalnego.

AG: W jakim stopniu samorządy powinny współtworzyć politykę finansową UE?
AK: Kwestią, którą zajmie się Związek jest przegląd budżetu UE i przyszłość polityki spójności. Będziemy wciąż naciskać na szwedzki rząd, aby przeprowadził reformę polityki spójności bez ponownej jej nacjonalizacji. Związek Miast i Regionów Szwecji popiera politykę spójności UE, gdyż dała ona szczeblowi lokalnemu i regionalnemu więcej swobody w wyborze własnej regionalnej polityki rozwoju. W odróżnieniu od szwedzkiego rządu, SALAR wspiera również politykę obejmującą wszystkie europejskie regiony i chciałby aby w coraz większym stopniu była ona skierowana na regionalny rozwój i konkurencyjność oparte na celach Strategii Lizbońskiej.

Ostatnią kwestią priorytetową jest Strategia Lizbońska. Trwający kryzys ekonomiczny stanowi dodatkowy bodziec do pracy nad Strategią Lizbońską. Związek przyczynia się do rozwoju prac, między innymi poprzez organizację spotkania poświęconego lokalnej i regionalnej implementacji Strategii Wzrostu i Zatrudnienia po 2010 w trakcie szwedzkiego przewodnictwa. W listopadzie w Goteborgu spotkają się decydenci i czołowi gracze z państw członkowskich Unii Europejskiej.

AG: Co leży jeszcze w kręgu zainteresowań stowarzyszenia?
AK: Oprócz powyższych kwestii priorytetowych, będziemy bacznie obserwować trwającą debatę nad interesami pacjentów, uproszczeniem procedur zamówieniowych i poprawą klimatu do prowadzenia interesów. Interesują nas starania szwedzkiego rządu, który dąży do ustalenia nowego pięcioletniego planu polityki w sprawie emigracji i azylu w Unii Europejskiej. Będziemy szczegółowo monitorować progres w kwestii Strategii dla regionu Morza Bałtyckiego, a także ambicje Komisji Europejskiej w dziedzinie ustanowienia „myślenia ponadregionowego”, jako modelu dla przyszłej Polityki Spójności.

Na koniec, będziemy w dalszym ciągu śledzić debatę na temat praw pacjentów do opieki lekarskiej w innych państwach członkowskich UE. Kwestia ta była gorącym tematem w trakcie kampanii wyborczej do Parlamentu Europejskiego. Rosnąca świadomość opinii publicznej najprawdopodobniej doprowadzi do tego, że więcej osób zdecyduje się na leczenie poza granicami Szwecji.

AG: W Polsce toczy się debata na temat tworzenia obszarów metropolitalnych i współpracy jednostek samorządu terytorialnego. Czy w Szwecji jest specjalna ustawa, która reguluje współpracę samorządów lokalnych?
AK: Szwedzka ustawa o samorządzie terytorialnym uprawnia lokalne władze i regiony do współpracy. Wspólne działania umożliwiają porozumienia zawarte pomiędzy lokalnymi władzami lub regionami i dotyczące konkretnych zadań. Współpraca jest możliwa również dzięki wspólnym komisjom, w których zasiadają przedstawiciele dwóch lub więcej lokalnych władz, albo regionów zainteresowani wspólnymi kwestiami. Lokalne władze i regiony mogą także współpracować w ramach władz ustawowych.

AG: W Szwecji samorządy lokalne mają zdecydowanie większą niż polskie, niezależność od rządu np. w kwestiach podatkowych. Pana zdaniem w obliczu kryzysu to atut czy dodatkowa trudność?
AK: Naszym zdaniem nie robi to większej różnicy. Silniej scentralizowana kontrola nie oznaczałaby automatycznie większych dostępnych środków. Obecny kryzys w znaczącym stopniu dotknął wszystkie warstwy szwedzkiego społeczeństwa, władze centralne, jak i lokalne. Uważamy, że wysoki poziom decentralizacji i kontroli podatków są korzystne dla społeczeństwa jako całości. Jako, że samorząd terytorialny w Szwecji dostarcza większość świadczeń socjalnych, słuszne jest również aby w jak największym stopniu kontrolował ich finansowanie.