EKOLOGIA Ekologiczna alternatywa dla sieci

Samorządy nadrabiają zaległości w budowie infrastruktury, lokując duże pieniądze w budowę sieci kanalizacyjnej i oczyszczalnie ścieków. Często są to milionowe inwestycje przewidziane na lata. Czy można taniej i szybciej? Można, choć nie wszędzie. Alternatywą mogą być przydomowe oczyszczalnie ścieków, czyli urządzenia służące do neutralizacji ścieków wytwarzanych w jednym lub kilku domach. Mogą być wykorzystane na terenach wiejskich i obszarach o rozproszonej zabudowie, gdzie budowa kanalizacji zbiorczej nie jest ekonomicznie opłacalna.

– Przydomowe oczyszczalnie ścieków to urządzenia wykorzystujące proces rozkładu tlenowego i beztlenowego, w taki sposób by oczyścić ścieki do postaci wody co najmniej drugiej klasy czystości, a taka może być już bezpiecznie odprowadzona do gruntu lub wód powierzchniowych. To co pozostanie, a więc frakcje, które nie uległy rozkładowi lub zostały rozłożone jedynie częściowo, muszą być okresowo usuwane. Winny być dostarczane do oczyszczalni zbiorczych i tam neutralizowane – wyjaśnia Adam Rogowski, przedstawiciel jednej z firm zajmujących się budową przydomowych oczyszczalni ścieków.

Gdzie nie ma gęstej zabudowy
Budowa potężnych kolektorów, przepompowni, kilometry rur kanalizacyjnych, które często muszą być położone w drodze, wszystko to wiąże się z potężnymi nakładami finansowymi. Jeśli więc nie kanalizacja zbiorcza, to do wyboru pozostaje gromadzenie ścieków w szczelnych zbiornikach tzw. szambach lub oczyszczanie ich we własnym zakresie. Ponieważ szamba mają określoną objętość, zaś ich użytkowanie wiąże się z dużymi kosztami wielokrotnego wywożenia nieczystości – około 50-100 zł, to lepszym rozwiązaniem wydaje się budowa przydomowej oczyszczalni ścieków. Może ona powstać dla jednego lub kilku budynków. Inwestycja nie jest tania, lecz eksploatacja jest mniej kosztowna. Realizacja inwestycji jest działaniem proekologicznym i ekonomicznie efektywnym. Dlatego istnieją możliwości dofinansowania, przy czym najkorzystniejsze są dotacje lub fundusze unijne, mniej atrakcyjne kredyty i pożyczki preferencyjne.

Unia da pieniądze
Gmina Parzęczew zdecydowała się na budowę gminnej sieci przydomowych oczyszczalni ścieków. Na realizację projektu otrzymała dofinansowanie w 75 proc. z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach ZPORR, w 9,54 proc. z budżetu państwa. Pozostałe 15,46 proc. to wkład własny gminy.

Niektóre samorządy decydują się na łączenie budowy kanalizacji zbiorczej z inwestowaniem w przydomowe oczyszczalnie. Gminy Biłgoraj podpisała umowę z Ministerstwem Środowiska na dotację w wysokości 10 mln zł z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na budowę 32 kilometrów sieci kanalizacyjnej w systemie ciśnieniowym, w tym dwóch przepompowni sieciowych oraz 425 przepompowni przydomowych.

Co dla mieszkańca?
Wiele gmin decyduje się na udzielanie wsparcia finansowego mieszkańcom, którzy we własnym zakresie chcą budować takie urządzenia. Gmina Zgorzelec, która od kilku lat dofinansowuje budowę przydomowych oczyszczalni ścieków. Dotychczas z tej możliwości skorzystali właściciele 85 gospodarstw. Ponadto oczyszczalnie biologiczne uruchomiono przy 7 budynkach komunalnych. Olkusz na wspieranie takich inwestycji przeznaczył w tym roku 30 tys. zł.

– W 2003 rada miejska w Olkuszu podjęła uchwałę w sprawie określenia trybu udzielania dotacji dla osób fizycznych na budowę przydomowych oczyszczalni ścieków o przepustowości do 5 m sześć./dobę – wyjaśnia Kinga Grela z Wydział Ochrony Środowiska i Terenów Rolnych UM w Olkuszu. – Co roku z dotacji tej korzysta około 6-10 osób. W 2009 r. udzielono 10-ciu dotacji na łączną kwotę 39 500 zł. Dotacje były przeznaczone na zakup i dostawę elementów przydomowej oczyszczalni ścieków. Kwota przyznanej dotacji w każdym przypadku stanowiła do 40 proc. kosztów realizacji zadania. Środki pochodziły z Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Gmina Czaplinek oferuje dofinansowanie w wysokości 3,5 tys. zł dla wnioskodawcy oczyszczalni obsługującej jedną nieruchomość oraz 2,5 tys. zł, jeśli oczyszczalnia obsługiwać będzie więcej niż jedną nieruchomość. Gmina Gostyń przewiduje dotacje do 5 tys. zł, a w tegorocznym budżecie na dofinansowanie budowy oczyszczalni ścieków przeznaczono kwotę 60 tys. zł.

– W tym roku gmina Ciepielów przystąpiła do pilotażowego programu budowy przydomowych oczyszczalni ścieków. Do 2010 r. planujemy wykonanie od 400 do 500 – wyjaśnia Artur Szewczyk, wójt gminy Ciepielów. – Przewidujemy, że koszt własny właściciela to około 1,5 tys. zł.  Koszt całkowity inwestycji przewidujemy na kwotę około 2,4 mln zł. Środki na ten cel będą pochodzić z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich lub z pożyczki (w 40 proc. umarzalnej) z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz z dotacji z urzędu marszałkowskiego.

Nie z budżetu, a z funduszu
Przekazanie dotacji osobom fizycznym na budowę przydomowych oczyszczalni nie jest jednak proste, bowiem pieniądze na ten cel nie mogą pochodzić bezpośrednio z budżetu gminy. Przekonała się o tym gmina Witnica, której uchwała o dofinansowaniu udzielanemu mieszkańcom na budowę przydomowych oczyszczalni z 16 kwietna 2008 r. została w całości unieważniona przez Kolegium RIO w Zielonej Górze. Uznało ono, że ustawa o samorządzie gminnym nie może być podstawą do przekazywania dotacji osobom fizycznym, zaś pieniądze na ten cel, zgodnie z zapisami Prawa Ochrony Środowiska, mogą pochodzić ze środków gminnych funduszy ochrony środowiska, a nie bezpośrednio z budżetu. Budowa przydomowej oczyszczalni ścieków może być dotowana z funduszy fundacji wspomagającej zaopatrzenie wsi w wodę, Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz Banku Ochrony Środowiska SA.