Paweł Kisiel: Wynagrodzenie na czas

Odpowiada: Paweł Kisiel, radca prawny, specjalista prawa pracy, Chałas i Wspólnicy Kancelaria Prawna


Czy wójt może sam obniżyć sobie wynagrodzenie, czy też taką decyzję musi zatwierdzić rada?

Niezależnie od podstawy zatrudnienia (umowa o pracę, wybór, mianowanie, powołanie itd.) stosunek pracy jest stosunkiem dwustronnie zobowiązującym. Oznacza to, że na zmiany treści stosunku pracy muszą zgodzić się jego obie strony, chyba że przepis prawa daje wyraźną podstawę do zmiany treści węzła prawnego łączącego strony, w drodze jednostronnego oświadczenia woli. Pracodawcą wójta jest urząd gminy. Zgodnie z art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych wynagrodzenie wójta ustala rada gminy, w drodze uchwały. Skoro wysokość wynagrodzenia w sposób wiążący ustala rada gminy w drodze uchwały, to znaczy, że wójt nie może sam obniżyć sobie wynagrodzenia, ale na jego wniosek i za jego zgodą, powinna to zrobić uchwałą, rada gminy. Warunki płac, tj. ich składniki i wysokość, w sposób wiążący określa uchwała rady gminy, w związku z czym przewodniczący rady gminy, do którego kompetencji należy nawiązanie w formie umowy o pracę stosunku pracy z wójtem (burmistrzem, prezydentem miasta), jest bezwzględnie związany stanowiskiem rady gminy w tym zakresie. [Drobny W. Ustawa o pracownikach samorządowych. Komentarz.].


Czy burmistrz może dobrowolnie zrezygnować ze swojego wynagrodzenia lub oddać swoje wynagrodzenie lub jego część na cele charytatywne?

W założeniu ustawa o pracownikach samorządowych samodzielnie reguluje prawo pracy dotyczące pracowników samorządowych, w tym burmistrza. W zakresie jednak nieuregulowanym w ustawie, stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu pracy (art. 43). Pamiętać też należy, że mimo odrębności mamy do czynienia ze stosunkiem pracy. Art. 84 k.p. stanowi wprost, że pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia ani przenieść tego prawa na inną osobę. Poza tym ratio legis pracowniczej pragmatyki samorządowej wskazuje, że praca w jej ramach świadczona, ma być wykonywana profesjonalnie i zawodowo, a to implikuje odpłatność takiej pracy. Oznacza to, że zatrudnienie nie ma być jedynie przejściowym zajęciem, ale stałym źródłem utrzymania oraz miejscem pracy, zapewniającym osobom kompetentnym możliwość realizacji kariery zawodowej. [Rzetecka-Gil Agnieszka, Ustawa o pracownikach samorządowych. Komentarz]. Natomiast to, na jakie cele pracownik, w tym burmistrz, przeznacza swoje wynagrodzenie, już po jego wypłacie, jest jego prywatną decyzją.


Czy burmistrz może obniżyć pensję pracownikom urzędu w związku z oszczędnościami w gminie? O ile można obniżyć wynagrodzenie i komu?

Poza wyraźnie wymienionymi w ustawie osobami (jak przykładowo starosta, wójt) pozostali pracownicy samorządowi zatrudniani są na podstawie umowy o pracę. Dlatego obniżenie wynagrodzenia może być dokonane jedynie w drodze wypowiedzenia zmieniającego z zachowaniem ustawowego okresu wypowiedzenia. 


Czy z uwagi na złą sytuację gminy, możliwe jest wstrzymanie premii, dodatków jubileuszowych dla pracowników?

Zgodnie z art. 39 ust. 2 pkt. 1 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych pracodawca w regulaminie wynagradzania może określić warunki przyznawania oraz warunki i sposób wypłacania premii. Jeżeli w regulaminie jako przesłankę negatywną wypłacenia premii pracodawca wskaże złą sytuację finansową gminy, szczegółowo wskazując kryteria, od spełnienia których zależy zaistnienie „złej sytuacji gminy”, to może wówczas wstrzymać wypłacenie premii - pod warunkiem spełnienia przesłanek regulaminowych zaistnienia „złej sytuacji gminy”. Nagroda jubileuszowa wynika z bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa, które prawo do jej nabycia i wypłaty uzależniają jedynie od stażu pracy. „Zła sytuacja gminy” nie ma na to prawo pracownika żadnego wpływu. Ponadto § 7 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych nakazuje, aby dodatek za wieloletnią pracę był wypłacany w terminie wypłaty wynagrodzenia. Dodatkowo § 8 ust. 5 Rozporządzenia mówi wprost: nagrodę jubileuszową wypłaca się niezwłocznie po nabyciu przez pracownika samorządowego prawa do tej nagrody. Pamiętać ponadto należy o podstawowej zasadzie prawa pracy, która stanowi, że ryzyko prowadzenia działalności oraz zatrudniania spoczywa na pracodawcy a nie pracowniku. 


Czy gmina w trudnej sytuacji finansowej może wypłacić pracownikom pensję z opóźnieniem. Czy w takiej sytuacji konieczne jest również wypłacenie odsetek?

Podstawowym obowiązkiem pracodawcy jest wypłata wynagrodzenia w terminie i to wynagrodzenia w pełnej wysokości. Niewypłacenie choćby części wynagrodzenia w terminie uprawnia pracownika do rozwiązania stosunku pracy ze skutkiem natychmiastowym. Dodatkowo w tej sytuacji pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia, a jeżeli umowa o pracę została zawarta na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy - w wysokości wynagrodzenia za okres 2 tygodni. Za każdy dzień opóźnienia biegną odsetki. Warto w tym miejscu przypomnieć wyrok Sądu Najwyższego I PKN 516/99: Pracodawca, który nie wypłaca pracownikowi w terminie całości wynagrodzenia, ciężko narusza swój podstawowy obowiązek z winy umyślnej, choćby z przyczyn niezawinionych nie uzyskał środków finansowych na wynagrodzenia.