Sylwia Galiszkiewicz: Radny musi zaprzestać prowadzenia działalności gospodarczej

Sylwia Galiszkiewicz, radca prawny, Chałas i Wspólnicy Kancelaria Prawna, Oddział we Wrocławiu


Zgodnie z przepisem art. 24f ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (DzU z 2001 r., nr 142 poz. 1591 j.t., z późn. zm.) radni nie mogą łączyć mandatu z prowadzeniem działalności gospodarczej, w której wykorzystywane jest mienie komunalne gminy, w której dana osoba jest radnym. Zakaz nie dotyczy wyłącznie prowadzenia działalności gospodarczej, lecz także zarządzania taką działalnością czy pełnienia funkcji przedstawiciela lub pełnomocnika w prowadzeniu takiej działalności.

Obowiązkiem radnego w takiej sytuacji jest zaprzestanie działalności w ciągu trzech miesięcy od złożenia ślubowania. Co jednak w przypadku gdy radny działalności nie zaprzestanie? Zignorowanie ww. obowiązku stanowi podstawę do stwierdzenia wygaśnięcia jego mandatu.

Do niedawna zasady wygaszania mandatu regulował art. 190 ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw. Jednak od dnia 1 sierpnia 2011 r. kwestie stwierdzenia wygaśnięcia mandatu radnego reguluje nowa ustawa – Kodeks wyborczy z dnia 5 stycznia 2011 r. (DzU z dnia 31 stycznia 2011 r.). Zgodnie z art. 383 § 6 Kodeksu wyborczego w razie niezaprzestania prowadzenia działalności przez radnego w wyżej wymienionym trzymiesięcznym terminie, rada winna stwierdzić wygaśnięcie jego mandatu, podejmując stosowną uchwałę. Kodeks wyborczy zobowiązuje radę do podjęcia takiej uchwały w terminie jednego miesiąca od bezskutecznego upływu trzymiesięcznego terminu na zaprzestanie działalności gospodarczej. Nakłada przy tym na radę obowiązek, aby przed podjęciem uchwały o wygaśnięciu mandatu umożliwiła radnemu złożenie stosownych wyjaśnień (art. 383 § 3 kodeksu wyborczego).

Można oczywiście nie zgodzić się z uchwałą rady. W takim wypadku zainteresowanemu – a zatem nie tylko radnemu – przysługuje prawo do wniesienia skargi do sądu administracyjnego. Skargę należy wnieść w terminie 7 dni od dnia doręczenia uchwały. Pamiętać należy, że skargę wnosi się nie bezpośrednio do sądu administracyjnego, lecz za pośrednictwem rady, która stwierdziła wygaśnięcie mandatu.

Kodeks wyborczy przewiduje, iż sąd administracyjny rozpatruje taką skargę w ciągu 14 dni od dnia jej wniesienia. Wygaśnięcie mandatu radnego następuje z dniem uprawomocnienia się wyroku sądu administracyjnego oddalającego skargę na uchwałę rady.

Z dniem wygaśnięcia mandatu z ww. przyczyn należy oczywiście uzupełnić skład rady. Kodeks wyborczy przewiduje w tym zakresie zróżnicowaną procedurę. Jeśli bowiem stwierdzono wygaśnięcie mandatu radnego w gminie, która nie jest miastem na prawach powiatu, wówczas właściwy wojewoda zarządza wybory uzupełniające. Wybory są przeprowadzane w ciągu trzech miesięcy od stwierdzenia wygaśnięcia takiego mandatu.

Nie przeprowadza się natomiast wyborów uzupełniających w przypadku stwierdzenia wygaśnięcia mandatu radnego powiatu, województwa lub radnego, którego wybrano w okręgu wyborczym do rady w mieście na prawach powiatu. Wówczas bowiem to komisarz wyborczy postanawia o wstąpieniu – na miejsce radnego, którego mandat wygasł – kandydata z tej samej listy, który w wyborach uzyskał kolejno największą liczbę głosów.