---

FINANSE 
Poznaj raport na temat finansów samorządowych po pandemii

Autorzy raportu zwracają m.in. uwagę, że obecna władza ogranicza kompetencje samorządów i wykazuje tendencję do centralizacji państwa. Ich zdaniem finanse gmin, powiatów i województw będą wymagały nowego podejścia, aby przejść od kryzysu wywołanego pandemią do dynamicznego rozwoju. Trzeba będzie podejmować trudne decyzje, dotyczące samorządów i sposobów finansowania nakładanych na nie coraz to nowych zadań. Jak wskazują eksperci, na skutek polityki fiskalnej państwa zmniejszyły się wpływy np. z podatku PIT, które były przewidywalnym i pewnym źródłem dochodów. Wyzwania demograficzne stojące przed Polską także każą myśleć o finansach samorządów w nowy sposób.

Wśród najważniejszych wniosków i rekomendacji raportu wskazano m.in., że Polski Ład grozi wpędzeniem samorządów w klientelizm wobec władzy centralnej. Jak stwierdzono, ostatnie lata charakteryzuje permanentne zastępowanie autonomii samorządów terytorialnych rolą klienta centralnej i wojewódzkiej administracji rządowej, a w ten trend znakomicie wpisuje się Polski Ład. To wszystko stanowi zaprzeczenie konstytucyjnej zasady pomocniczości.

W ocenie autorów raportu odwrócenie tego trendu może nastąpić dzięki zwiększaniu dochodów własnych jednostek samorządowych. Charakterystyczne jest też postępujące negatywne zjawisko systematycznego zwiększania skali dotacji celowych w strukturze dochodów jst (z 22,9% w 2014 r. do 30% w 2020r.) z równoczesnym spadkiem udziału dochodów własnych (z 50,7% do 48%). Świadczy to o poważnym ograniczaniu samodzielności samorządów. Obok koniunktury gospodarczej czynnikiem negatywnie wpływającym na dochodowość samorządów, szczególnie w zakresie udziału w podatkach PIT i CIT, są zmiany legislacyjne. Aby samorządy mogły dalej aktywnie uczestniczyć w procesach rozwojowych, muszą dbać o dochody własne i je maksymalizować, ponieważ same decydują o ich wykorzystaniu. Inwestować powinny prorozwojowo, aby inwestycje dawały długoterminowe dochody pozwalające na spłatę zobowiązań zaciąganych na realizację kluczowych projektów.

Dla rozwoju samorządów kluczowe jest również posiadanie nadwyżki budżetowej. Autorzy raportu przypominają, że samorządy wniosły duży wkład we wsparcie przedsiębiorców w okresie pandemii, a same nie otrzymały adekwatnego wsparcia ze strony władzy centralnej.  Ulgi i zwolnienia zastosowane przez samorządy w ramach wsparcia walki ze skutkami COVID-19 oraz niektóre działania ich kondycji finansowej samorządów. W raporcie wskazano też, że zmiany demograficzne i przeciwdziałanie im należy do największych wyzwań, jakie stoją nie tylko przed państwem, ale także przed samorządami.

Pobierz raport tutaj.

Źródło: https://www.senat.gov.pl/
Fot. Grzegorz Krzyżewski, Kancelaria Senatu