Znaczne podwyższenie kwoty wolnej od podatku wpłynie na budżety JST. Choć w tej sprawie pozostaje sporo niewiadomych, to nie brakuje już scenariuszy mocnego zaciskania pasa. Skutki zmian mogą zostać zrekompensowane, ale pojawiają się kolejne znaki zapytania.
– Podniesienie kwoty wolnej od podatku oznacza zmniejszenie dochodów dla samorządów, więc nasze pierwsze reakcje były związane z obroną finansów. Jednak mówi się o rekompensacie, ale nie znamy jeszcze szczegółów. Oczekujemy przede wszystkim pewnej informacji, wizji dotyczącej finansowania samorządów – mówi Wojciech Długoborski, wiceburmistrz miasta i gminy Chojna, a także prezes Unii Miasteczek Polskich.
Pod koniec listopada 2015 r. trafił do sejmu prezydencki projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. – Nie znam metodologii zastosowanej przez kancelarię prezydencką, ale moje wyliczenia wskazują na ok. 22 mld zł kosztów. Proponowana ustawa obejmie ok. 25 mln osób płacących podatek dochodowy – informuje dr Mariusz Trojak, ekspert Centrum Analiz Klubu Jagiellońskiego ds. finansów publicznych i samorządu terytorialnego.
Zmiany będą najmniej odczuwalne dla gmin wiejskich na terenach popegeerowskich oraz gmin miejsko-wiejskich, głównie na tzw. ścianie wschodniej. Tam udział PIT w dochodach ogółem jest niewielki. Najbardziej narażone są duże miasta, miasta na prawach powiatu oraz niewielkie gminy wchodzące w skład dużych aglomeracji. – Jeżeli nastąpi nowelizacja przepisów bez wprowadzenia rekompensat i ograniczenia zadań JST, to już w 2017 r. mniej gmin znajdzie się poniżej 92% progu granicznego, gwarantującego otrzymanie części podstawowej subwencji wyrównawczej. W ciągu roku konieczne będą zmiany budżetów, zwłaszcza ograniczenia dotyczące inwestycji – mówi dr Trojak.
– Trudno nam nie popierać korzystnych pomysłów dla obywateli, takich jak wyższa kwota wolna od podatku. Jednak muszą być one skorelowane z budżetem. Na razie z obawami i niepewnością oczekujemy na szczegółowe dane i wyliczenia – mówi Robert Godek, starosta strzyżowski i wiceprezes Zarządu Związku Powiatów Polskich. Dodaje, że już pojawiały się postulaty dotyczące przemodelowania dochodów JST. Jedną z opcji jest zmiana zapisów o podatku VAT od inwestycji.
Dr Mariusz Trojak zwraca uwagę na możliwość stopniowego podnoszenia kwoty wolnej od podatku. – Wicepremier Mateusz Morawiecki przekonuje o rozłożeniu procesu na kilka lat. Gdyby zależało to ode mnie, wybrałbym okres pięcioletni – mówi ekspert CAKJ.