Podczas wyborów samorządowych z 16 listopada 2014 r. oddano wiele głosów nieważnych, zwłaszcza w wyborach do sejmików województw. Odsetek tych głosów wzrósł o 6 punktów procentowych w stosunku do wyborów z 2010 r. Natomiast sam przebieg wyborów miał negatywne konsekwencje w postaci kryzysu zaufania do instytucji i procedur wyborczych.
Badania przeprowadzone przez Fundację Batorego przy współpracy z Naczelną Dyrekcją Archiwów Państwowych miały rozpoznać przyczyny wysokiego odsetka głosów nieważnych. Badanie wykonał zespół ekspertów: socjologów, politologów i prawników.
W ramach projektu zabezpieczono karty wyborcze z wyborów do sejmików województw z losowo wybranego tysiąca obwodów głosowania (z 27 435 obwodów w Polsce). Z tej próby wylosowano sto, które przebadano. Badanie objęło 55 tys. kart zbroszurowanych.
W wyniku badania wykazano, że to właśnie broszury z krzyżykami postawionymi przy kandydatach różnych komitetów wyborczych są „odpowiedzialne” za znaczący przyrost głosów nieważnych, który zaniepokoił opinię publiczną.
– Wielu wyborców było zaskoczonych, że karta do głosowania w wyborach do sejmików okazała się broszurą. Część z nich uznała, że aby głos był ważny, krzyżyk czy znak X należy postawić na każdej kartce tej broszury. Wydawało im się, że taka jest procedura. Niestety w praktyce oznaczało to, że ich głos został zmarnowany – mówi Joanna Załuska, dyrektor programu „Masz głos, masz wybór” Fundacji im. Stefana Batorego.
Ważnym argumentem za utrzymaniem broszury jest to, że umożliwia ona stosowanie nakładek w języku Braille'a. Jest to odpowiedź na postulaty osób niewidomych, które pragną głosować osobiście. Jeżeli forma broszury pozostanie, niezbędna jest zmiana jej wyglądu i sposobu informowania o tym, jak oddać ważny głos.
– Broszura powinna być tak zaprojektowana, aby wyborcy nie mieli wątpliwości, co mają zrobić, aby głos był ważny. Zwracaliśmy na to uwagę Państwowej Komisji Wyborczej. Proponowaliśmy, aby PKW zaprosiła do współpracy specjalistów od grafiki użytkowej i od komunikacji. Wybór projektu powinien być poprzedzony konsultacjami z różnymi środowiskami – tłumaczy dyrektor Załuska.
Wnioskiem z badania jest to, że samorządowy system wyborczy wymaga przemyślenia i zreformowania.
– W tej chwili jest bardzo skomplikowany. Wyborcy są zdezorientowani. Warto także wspomóc Okręgowe Komisje Wyborcze oraz urzędy gmin w dochowaniu standardów przygotowania i zabezpieczenia materiałów z wyborów – podsumowuje dyrektor Joanna Załuska.
.png)
