2014-2018 NOWA KADENCJA: cele i wyzwania

Premier Ewa Kopacz przedstawia zmiany, które planuje wprowadzić rząd, a przedstawiciele JST wskazują najważniejsze wyzwania w najbliższych latach. To m.in. efektywne wykorzystanie środków unijnych i uregulowanie finansów samorządów.


Przed JST perspektywa rozwoju

W 2015 r. będziemy obchodzić 25. rocznicę przywrócenia samorządu terytorialnego w Polsce. Myślę, że wszyscy możemy być dumni z wypracowanego przez nas modelu. Nie bez przyczyny nowe ukraińskie władze chcą decentralizować swój kraj właśnie na wzór polskiego samorządu. 25 lat to dobry moment do podsumowania naszych doświadczeń i wypracowania wniosków i rozwiązań na przyszłość. Wiem, że coraz większa odpowiedzialność za różne obszary życia spoczywa właśnie na samorządach. Dlatego na początku przyszłego roku planujemy uchwalić nowelizację ustawy, która sprawi, że lokalne władze będą mogły działać bardziej elastycznie. Chcemy m.in. zwiększyć zachęty do łączenia się samorządów i dać im możliwość wspólnej obsługi administracyjnej czy finansowej. Ustawa od samego początku powstawała we współpracy z administracją samorządową, której głosu uważnie słuchamy. Liczę również na szybkie utworzenie nadzwyczajnej komisji sejmowej, której zadaniem będzie przegląd prawa dotyczącego funkcjonowania samorządu terytorialnego w Polsce. Dążę do osiągnięcia porozumienia w tej sprawie ponad podziałami politycznymi. Mam nadzieję na aktywny udział w pracach komisji przedstawicieli władz lokalnych różnych szczebli.

„Wielka kumulacja”
Najbliższe lata śmiało można nazwać „wielką kumulacją”, bo do samorządów trafią rekordowe pieniądze z UE. Podział tych środków nie będzie miał jednak nic wspólnego z loterią, bo plan rządu w tym obszarze jest dobrze przemyślany. Sprawnej realizacji kluczowych inwestycji służyć będą kontrakty terytorialne, które rząd podpisuje z samorządami województw. W latach 2014-2020 Polska otrzyma 82,5 mld euro na politykę spójności. Bezpośrednio do województw w ramach regionalnych programów operacyjnych trafi ponad 31 mld euro. Zwiększymy decentralizację i odpowiedzialność regionów w zakresie wydawania tych pieniędzy.  Przed nami także kumulacja inwestycji, bo
w 2015 r. będziemy kończyć i rozliczać największe projekty drogowe, kolejowe i środowiskowe dofinansowane ze środków UE na lata 2007-2013. Chcemy, aby korzyści z funduszy były jak najbardziej odczuwalne dla mieszkańców. Znaczne środki będą przeznaczone na infrastrukturę drogową i kolejową, a także na inwestycje dotyczące ochrony środowiska. Samorządy będą mogły również finansować rozwój transportu publicznego w miastach, poprawę jakości miejskiego powietrza czy wymianę sieci ciepłowniczych. Wsparcie uzyskają ponadto działania dotyczące ochrony zdrowia, edukacji i szkolnictwa wyższego.

Rozwój miast
Priorytetem dla rządu w najbliższych latach będzie rewitalizacja. Będziemy dążyć do poprawy jakości życia mieszkańców, modernizacji technicznej budynków oraz poprawy stanu środowiska. Narzędziem, które ma w tym pomóc będzie Narodowy Plan Rewitalizacji. Elementem planu będzie także szykowana przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju ustawa rewitalizacyjna.
Nowością jest wskazany przez UE obowiązek wdrażania tzw. Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych (ZIT). Komisja Europejska chce w ten sposób zwiększyć zaangażowanie miast w realizację polityki spójności. W Polsce ZIT będą realizowane przy bardzo ambitnych założeniach – niespotykanych w innych krajach UE. Będą one bowiem dotyczyć nie tylko miast, ale także otaczających ich gmin.
Wizja rozwoju miast znajdzie się także w Krajowej Polityce Miejskiej, przygotowywanej przez rząd.

„Nie” dla internetowego wykluczenia
Coraz więcej Polaków chce swoje sprawy urzędowe załatwiać online. To ważne, aby władze lokalne były przygotowane na wprowadzanie znaczących udogodnień w tym zakresie. We współpracy z samorządami chcemy doprowadzić m.in. do opracowania jednolitego katalogu usług dla obywateli oraz połączenia platform regionalnych z ePUAP. Dzięki Programowi Operacyjnemu Polska Cyfrowa samorządy będą nadal mogły ubiegać się o dotacje na inwestycje związane z szerokopasmowym Internetem.


Życzę Państwu udanej i efektywnej kadencji!
Ewa Kopacz

-----------------------------------------------------------------------------------------------

Ważna współpraca między rządem i samorządami
Andrzej Halicki
minister administracji i cyfryzacji

W swoich działaniach dążę do tego, by sukcesywnie łączyć, na tyle na ile to możliwe, administrację publiczną, rządową i samorządową. Ścisła współpraca między poszczególnymi częściami administracji to priorytet Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji. Dobre relacje między rządem a samorządem to klucz do poprawy realizacji zadań publicznych, które mają służyć obywatelom. Podczas obrad Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego jest miejsce na debaty systemowe o najważniejszych problemach jednostek samorządu terytorialnego, tu zapadają kluczowe uzgodnienia, niejednokrotnie spornych, projektów. Komisja opiniuje wszystkie akty prawne dotyczące samorządów i dyskutuje o najważniejszych problemach dotyczących JST. Dzięki spotkaniom w ramach komisji udaje się inicjować dialog w trudnych i ważnych obszarach, ale również rozwiązywać istotne problemy. Dotychczasowe wspólne debaty dotyczyły m.in. problematyki zadań oświatowych, wdrażania nowego systemu gospodarki odpadami, informatyzacji czy ostatnio zagospodarowania przestrzennego.
W nowej kadencji samorządowców przed komisją bardzo oczekiwana przez samorządy debata dotycząca finansowania realizowanych przez samorząd zleconych zadań rządowych. Wierzę, że i tym razem uda się wypracować wspólne stanowisko obu stron.

-----------------------------------------------------------------------------------------------

Najbliższe lata testem dla samorządowców

Walka o zmiany systemowe, w tym o zmianę systemu finansowania zadań zleconych przez rząd, to według samorządowców jedna
z najważniejszych spraw stojących przed JST w nowej kadencji. Zmiany te umożliwią bowiem realne kreowanie rozwoju samorządów. Natomiast parlamentarzyści apelują o efektywne wykorzystanie środków unijnych przez samorządy w obecnej perspektywie.


Potrzebne zmiany systemowe

Andrzej Porawski
dyrektor biura Związku Miast Polskich

Ponieważ samorząd stopniowo ewoluuje w kierunku niedofinansowanej administracji drugiej kategorii, musimy się temu stanowczo przeciwstawić w nowej kadencji. Kierunki przeciwstawienia są dwa. Po pierwsze powinniśmy domagać się regulacji w tych zadaniach własnych, które są dzisiaj przeregulowane. To są głównie sprawy związane z oświatą i pomocą społeczną. Są to zadania własne samorządu, a tymczasem najdrobniejsze szczegóły są ustalane
w ustawach i rozporządzeniach. Na własne ruchy, na dostosowanie sposobu realizacji zadania do warunków lokalnych danej jednostki nie ma już miejsca.
Druga sprawa to oczywiście finanse. Jeśli przyjrzeć się inwestycjom sektora publicznego, to samorządy na inwestycje wydały zdecydowanie więcej niż budżet centralny. Gospodarze regionalni i lokalni mają duże pole do działania. Samorządy powinny w nowej kadencji ustabilizować system finansów w taki sposób, żeby nie był on wrażliwy na łaskę i niełaskę polityków szczebla centralnego, zwłaszcza parlamentu.
Bez rozwiązań systemowych samorząd stopniowo z gospodarzy lokalnych przekształci się w urzędników lokalnych. Samorządy mają kreować rozwój, a bez tych zmian będzie to dużo trudniejsze.

--------------------------------------------------------------------------------------------

Walka o dofinansowanie zadań zleconych

Cezary Gabryjączyk
współprzewodniczący Komisji Wspólnej Rządu
i Samorządu Terytorialnego

Najważniejszą rzeczą dla samorządu w nowej kadencji będzie przygotowanie się w szerokim tego słowa znaczeniu do możliwości aplikowania o środki, które są w budżecie europejskim przyznane Polsce. Chciałbym podkreślić, że środki te są niezwykle korzystne. Trudność będzie polegała na tym, że będziemy musieli zabezpieczyć sporo udziału własnego i to będzie największym wyzwaniem dla jednostek samorządu terytorialnego, ale ci, którzy będą mieli możliwość zabezpieczenia udziału, z pewnością będą aplikować o szeroką gamę środków na realizację szeregu celów, z których korzystać będą zwłaszcza obywatele. To będzie według mnie priorytetowe działanie w nowej kadencji. Oczywiście działania te będą gwarantowały rozwój miast, rozwój gmin i rozwój naszego kraju.
Będziemy w nowej kadencji też walczyć o to, żeby zadania zlecone, zwłaszcza te zlecone przez rząd, były w jak największym stopniu dofinansowywane i żeby nie było sytuacji jak dotąd, że samorządy z własnych budżetów muszą dopłacać do ich realizacji. Choć mamy świadomość, że i tak będzie ta procedura się
powtarzać, to jednak w najbliższych czterech latach będziemy kładli duży nacisk, by zadania zlecone były w jak największym stopniu finansowane przez rząd.

-----------------------------------------------------------------------------------------------

Wykorzystać dofinansowanie z UE

Piotr Zgorzelski
przewodniczący sejmowej Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej

Obecna kadencja samorządowa będzie jedną
z najtrudniejszych. Dlaczego? Unijna perspektywa finansowa na lata 2014-2020 jest ostatnią tak hojną dla Polski. Wszystkie kolejne będą już o wiele niższe, w związku z tym nie będzie już tak dużego zewnętrznego strumienia finansowania dla naszych samorządów. Najbliższe dwa lata będą prawdziwym testem dla samorządowców, ich kompetencji, przedsiębiorczości i pomysłowości, ponieważ właśnie w tym okresie rozstrzygną się losy, gdzie większość tych środków będzie skierowana. W związku z tym apeluję do samorządowców, aby w tym czasie zmaksymalizowali swoje starania w tej sferze. Opieszałość w tym krótkim okresie może zaprzepaścić szansę na rozwój na wiele lat.
Ważną kwestią, na którą samorządowcy będą musieli kłaść szczególny nacisk, jest odpowiednie inwestowanie. Mamy samorządy dobrze rozwinięte, zamożne, jak i takie, którym potrzeba jeszcze wielu podstawowych inwestycji, jak chociażby  kanalizacja, a nawet sieć wodociągowa. Dlatego apeluję do wszystkich samorządowców: przeanalizujcie dokładnie możliwości, jakie daje ta perspektywa unijna i korzystajcie z unijnych środków. Lepszego czasu nie będzie.