Radosław Witkowski: Zmiany w referendach są zasadnicze

– Zmiany w ustawie precyzują, jakie sprawy mogą być przedmiotem referendum lokalnego. Są to: odwołanie organu, samoopodatkowanie oraz wskazanie sposobu załatwienia przez władze ważnych dla społeczności spraw – mówi poseł PSL Piotr Zgorzelski.

Referendum będzie mogło być zatem przeprowadzone w kwestiach, które nie mieszczą się w zakresie zadań i kompetencji organów danej jednostki. Mieszkańcy wsi np. mogą zadecydować, czy chcą przyłączenia do miasta, czy też nie, co do tej pory orzekała jednoznacznie Rada Ministrów. Referendum nie będzie musiało polegać już jedynie na rozstrzyganiu sprawy, lecz także na wyrażaniu stanowiska. Dotyczy to referendum opiniodawczego i konsultacyjnego. Również samorząd będzie mógł przeprowadzić referendum lokalne w kwestii, która do tej pory nie leżała w jego kompetencji ale jest znacząca jak np. budowa drogi ekspresowej w pobliżu dużego osiedla.

– Zmiana jest zasadnicza, bo do tej pory do przeprowadzenia referendum potrzebne było spełnienie dwóch warunków. Sprawa musiała dotyczyć wspólnoty mieszkańców i jednocześnie mieścić się w zakresie zadań i kompetencji jednostki, co skutecznie wielokrotnie blokowało przeprowadzenie referendum i ograniczało zawarte w art. 170 konstytucji prawo do decydowania przez członków wspólnoty o sprawach jej dotyczących – mówi poseł PO Radosław Witkowski.

Istotną zmianą jest także fakt, że organ, do którego zwracamy się w referendum, np. GDDKiA, jeśli nie zastosuje się do jego wyniku zobowiązany jest pisemnie uzasadnić swoją decyzję. Samorządowcy podkreślają, że wyrażanie opinii mieszkańców w kwestiach, które ich bezpośrednio dotyczą jest bardzo ważne i nie boją się zalewu wniosków o przeprowadzenie referendum oraz dodatkowych kosztów.

– Jest to dobre rozwiązanie np. jeżeli chodzi o szkoły wiejskie, gdzie jest coraz mniej uczniów. Będziemy mogli zapytać się mieszkańców, czy dana placówkę zamknąć, czy jednak o nią walczyć. Będziemy mogli także np. zasięgnąć opinii, czy dany chodnik ma być zbudowany z kostki, czy innego materiału. To w końcu mieszkańcy będą o ten chodnik dbać – mówi Edward Trojanowski, sekretarz Związku Gmin Wiejskich.

Zmiany w ustawie popiera także Krzysztof Iwaniuk, wójt gminy Terespol. – Uważam, że to pozytywna zmiana. Jeżeli mamy do czynienia z jakimś konfliktem, to często odkłada się tą sprawę na bardzo długi czas do uzgodnienia. Droga referendum jest szybsza, należy oddać głos mieszkańcom, którzy podejmą decyzję.

Samorządy lokalne na organizację referendów w sprawie odwołania władz wydają średnio około 10 tys. zł. Tyle za referendum w sprawie odwołania wójta zapłaciła gmina Rejowiec (woj. lubelskie). – Ceny uzależnione są przede wszystkim od wielkości gminy i liczby osób w komisjach referendalnych, od bardzo małych kwot do myślę kilku milionów w Warszawie – mówi Radosław Witkowski.

Sam sposób wnioskowania o referendum pozostał jak dotychczas. Nadal samorząd decyduje o z przeprowadzeniu referendum, a próg referendalny wynosi 10 proc. uprawnionych mieszkańców.