Wrażliwość gmin na płeć dopiero kiełkuje

Troska o równouprawnienie kobiet i mężczyzn w samorządzie zaczyna się na etapie planowania budżetu. Budżetowanie wrażliwe na płeć, czyli gender budgeting to taki sposób podziału finansów publicznych, który uwzględnia potrzeby kobiet i mężczyzn.

Po raz pierwszy elementy budżetowania wrażliwego na płeć pojawiły się w 1984 roku w Australii. Po blisko trzydziestu latach ta metoda kształtowania finansów publicznych została rozpowszechniona w 60 krajach, m. in. w Niemczech, Włoszech, Kanadzie czy Szwajcarii. W Polsce taka polityka finansowa nie jest jednak szczególnie popularna, chociaż każdy samorząd może indywidualnie zadecydować o jej wdrożeniu.

Okazją do zbadania poziomu zainteresowania władz lokalnych problemem gender budgeting był konkurs „Budżet Równych Szans. Gender budgeting dla samorządów”. Aby ubiegać się o nagrodę samorządy musiały przesłać wypełniony kwestionariusz opisując działania gminy w tym zakresie w czterech wymiarach: budżet, struktura władz, realizowana polityka oraz ocena ogólnej sytuacji społeczno-ekonomicznej na terenie gminy. Do konkursu zgłosiło się 11 JST, z których połowę stanowiły gminy wiejskie. Większość uczestników opisało plany, jakie podejmą w zakresie gender budgeting i wizje gminy wrażliwej na płeć. Tylko cztery zwycięskie zgłoszenia opowiadały o działaniach już podejmowanych w tym temacie.

– Polskie samorządy nie oswoiły się jeszcze z problematyką gender budgeting. Dobra wiadomość jest natomiast taka, że zainteresowanie przerosło nasze oczekiwania. Dostaliśmy 9 bardzo dobrych aplikacji, co pokazuje, że w Polsce mamy gminy realizujące działania równościowe i gotowe, by stać się prekursorami budżetowania wrażliwego na płeć. Zakładamy, że takich gmin będzie coraz więcej. Cieszymy się, że udało się wybrać 4 zwycięskie samorządy, z którymi będziemy pracować, by wesprzeć jak najwyższe jakościowo wdrożenie budżetu równościowego – ocenia sytuację Kamil Wyszkowski, dyrektor biura Programu Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (UNDP) w Polsce, organizatora konkursu.

„Podstawą do nagrodzenia gminy Klucze było utworzenie Klubu Dziecięcego "Chatka Puchatka" dla dzieci do lat trzech, których mamy dzięki temu będą mogły szybciej wrócić na rynek pracy. Ale to nie jedyne działanie tamtejszego samorządu na rzecz aktywizacji kobiet.

– Kobiety są podstawą funkcjonowania społeczeństwa, od zawsze były odpowiedzialną za najcięższą „mrówczą robotę”, której na co dzień się nie dostrzega. Dlatego prowadzimy szereg aktywizujących działań na rzecz kobiet, dzięki czemu te które stronią od aktywności zostaną dowartościowane i zechcą włączyć się w życie lokalnej społeczności. Zorganizowaliśmy I Gminne Forum Kobiet pod hasłem „Zdrowie na obcasach” poświęcone zdrowiu kobiety czego efektem jest nawiązanie współpracy z Krzeszowickim Stowarzyszeniem Amazonek. Współpraca ta zaowocuje założeniem Klubu kobiet z problemami onkologicznymi nad czym obecnie pracujemy z Kapitułą Forum – opowiada zastępca wójta gminy Klucze Ilona Szczęch.

Samorząd nie zapomina oczywiście o mężczyznach. Aktywnie współpracuje z podmiotami skupiającymi mężczyzn- Klubem Wędkarskim z Klubami Sportowymi. W przyszłym roku budżetowym chciałby wygenerować środki na badania profilaktyczne dotyczące nowotworu prostaty.

Kolejny laureat, gmina Pleśna może również poszczycić się stworzeniem przedszkola z myślą o matkach powracających na rynek pracy, ale również rozwiniętym programem aktywizacji bezrobotnych kobiet. Przez ostatnie trzy lata Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Pleśnej organizował kursy przygotowania zawodowego finansowane z EFS, w których wzięły udział kobiety z terenu gminy.

– W gminie Pleśna zaczyna działać również klub młodych mam, który stanowi platformę wymiany wiedzy i dzielenia się doświadczeniami kobiet. Co ważne, klub jest oddolną inicjatywą samych mieszkanek. Zorganizowaliśmy również kurs pierwszej pomocy i kursy językowe, w których przewidzieliśmy liczbę miejsc dla kobiet i mężczyzn. Było to pewnego rodzaju zachętą również dla mężczyzn, aby zdecydowali się na udział w szkoleniach. Z naszych doświadczeń wynika bowiem, że szkolenia cieszą się większym zainteresowaniem wśród kobiet – opowiada Oliwia Tańska, specjalista ds. funduszy zewnętrznych w gminie Pleśna.

W kategorii gmin wiejsko-miejskich nagrodę otrzymał Mszczonów, gdzie 45 proc. działań podejmowanych w ostatnich pięciu latach było związane z wyrównywaniem szans kobiet i mężczyzn. Jest to również jedyny samorząd, który w swojej strategii rozwoju gminy zawarł zapisy o potrzebie działań na rzecz równości płci. W Mszczonowie ponadto jeden z pracowników jest odpowiedzialny m.in. za przeciwdziałanie dyskryminacji ze względu na płeć. Również pracownicy urzędu są chronieni przed niesprawiedliwym traktowaniem na podstawie odpowiednich regulacji wewnętrznych.

Wśród laureatów najwięcej inicjatyw na rzecz wyrównania szans podjęło miasto Gdynia. Naleza do nich m.in. przekazanie lokalu na działalność Stowarzyszenia Amazonek, finansowanie przez samorząd profilaktycznych szczepień dziewcząt przeciw wirusowi HPV oraz badań profilaktycznych kobiet oraz realizacja licznych projektów na rzecz aktywizacji kobiet. Szczególnie rozwinięte, w porównaniu z innymi laureatami są działania na rzecz mężczyzn - badania profilaktyczne oraz kampanie społeczne dotyczące chorób męskich, a także działania na rzecz społecznej rehabilitacji i terapii mężczyzn-sprawców przemocy domowej. Miasto organizuje również szkolenia w Fundacji Gospodarczej dla mężczyzn w wieku 50+, promując ich tym samym na rynku pracy. Jako jedyne miasto Gdynia przy planowaniu wydatków w budżecie kieruje się analizą ich wpływu na przedstawicieli obu płci.

Jak informuje Ewa Pieszczyk, koordynator projektu, spośród złożonych aplikacji, trzy gminy poinformowały o działaniach skierowanych do mężczyzn. Oprócz nagrodzonej Gdyni były to Gorzów Wielkopolski i Ostrów Wielkopolski. Oba miasta zrealizowały działania mające na celu udzielenie opieki i schronienia bezdomnym mężczyznom.

Cztery gminy nagrodzone w konkursie UNDP wezmą udział w warsztatach dotyczących budżetowania wrażliwego na płeć i pod okiem ekspertów zaplanują swoje wydatki i działania w najbliższym roku.

– Warsztaty nt. budżetowania wrażliwego na płeć przeprowadzi dr Zofia Łapniewska, ekspertka w tym zakresie. Jest ona wykładowczynią Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Politechniki Gdańskiej, trenerką w zakresie polityki antydyskryminacyjnej oraz kwestii płci w ekonomii. Na warsztaty zaproszone zostaną po 2-3 osoby z każdej zwycięskiej gminy. Będą to osoby zaangażowane we realizację inicjatywy, w szczególności te związane bezpośrednio z pracami nad budżetem gmin – zdradza szczegóły Ewa Pieszczyk. (abg)