Wojciech Szczurek: Pogarsza się klimat wokół samorządności

Wojciech Szczurek, prezydent Gdyni


Kryzys, a co za tym idzie – spowolnienie gospodarcze – w Gdyni szczęśliwie – nie daje znać o sobie dotkliwie. Wpływy z podatków PIT i CIT są w naszym mieście na wyższym poziomie, niż planowaliśmy, co bez wątpienia dobrze świadczy o kondycji tutejszego biznesu i umiejętności radzenia sobie w niełatwych czasach. Ale kryzys i nas dotyka… Nakładane są przez państwo na samorządy coraz to nowe zadania, bez gwarancji źródeł ich finansowania. Na ten rok przypada też kulminacja wymagających wysiłku finansowego projektów europejskich, realizowanych przez gminy. Dla Gdyni to spiętrzenie nie jest tragedią, raczej utrudnieniem, ale przecież Polska to nie tylko duże miasta. Sporo podróżuję po kraju, mam kontakt z samorządowcami z mniejszych miejscowości i widzę ich strach. To dla mnie zupełnie nowe zjawisko, a działam w samorządzie od 1990 roku. I nie chodzi o zwykły strach przed kryzysem, bo samorządowcy wiedzą, że każde załamanie kiedyś się skończy, i potrafią zaciskać pasa. To jest dotkliwe poczucie ograniczenia perspektyw rozwojowych, lęk – wręcz egzystencjalny. Niestety, uważam, że za ten stan odpowiadają nie tyle londyńscy bankierzy i greccy politycy, ile rząd w Warszawie. Minister finansów, który musi ograniczać wydatki i dług publiczny, dokręca śrubę samorządom, dokładając każdego miesiąca zadania bez gwarantowanych źródeł ich finansowania.

Gdzie wójt czy burmistrz może najłatwiej ciąć? Zgodnie z obiegowymi poglądami – w kulturze. Ale to złudzenie i fałszywe podejście. Brałem udział w obydwu Kongresach Kultury i wiem, że dla samorządów kultura staje się jednym z głównych czynników determinujących rozwój, wpływających na innowacyność i wyznaczających standard życia. Samorządy nie chcą oszczędzać na kulturze. To się zwyczajnie nie opłaca! Premier zapowiada ustawę redukującą zatrudnienie w administracji o 10 procent i buduje przekonanie, że w samorządach panuje rozdawnictwo etatów, a przecież to jego ministrowie, mnożąc nam zadania, zmuszają nas do zwiększania zatrudnienia.

Pół biedy, że to jest świadectwo pewnej arogancji. Gorzej, że dowodzi ono pogorszenia klimatu wokół samorządności. Rządzący nie widzą naszej rozwojowej roli i spychają nas do funkcji administratorów, zapominając, że 90 proc. spraw obywatele załatwiają w gminie, nie w ministerstwach. Znamienne, w jaki sposób minister Rostowski ogłosił swój pomysł na kaganiec ograniczający zadłużenie – niemal w formie dekretu, nie znajdując czasu na dyskusję z samymi zainteresowanymi. Wszystko to sprawia wrażenie, jakbyśmy nagle przestali być partnerami.

To wypychanie samorządów ze sfery publicznej miało w tym roku jeszcze jeden aspekt – polityczny. Porażka Obywateli do Senatu i startujących do Sejmu samorządowców pokazuje, że o ile w wymiarze lokalnym da się budować niezależne marki, o tyle stworzenie alternatywy politycznego mainstreamu jest niemożliwe. Rzecz w tym, że dziś w debacie publicznej i media, i politycy dzielą państwo między PO, PiS, SLD i Ruch Palikota. Wszystkie zjawiska wrzuca się do partyjnych szufladek, co współgra z przekazem nadawanym przez rząd – oto codzienne polskie sprawy decydują się nie w ratuszach, ale na Wiejskiej i w gmachach ministerstw.