Geoportal – cyfrowa informacja o przestrzeni

Cyfrowe mapy są podstawą systemu informacji przestrzennej nazywanego również systemem informacji terenowej. System ten obejmuje nie tylko pełen zasób informacji przestrzennej, ale również środki zapewniające dostęp do nich. Przed ośmioma laty powstał pomysł budowy europejskiej infrastruktury informacji przestrzennej zgodnie z unijną dyrektywą INSPIRE, która zobowiązuje państwa członkowskie do budowy infrastruktury informacji przestrzennej zintegrowanej z systemem właściwym dla całej wspólnoty. Dzięki temu mieszkańcy Europy otrzymają lepsze możliwości wyszukiwania informacji o środowisku i innych zagadnieniach bezpośrednio przez internet. Wyszukiwanie danych udostępnionych powszechnie będzie bezpłatne.

Przestrzeń bez tajemnic
Dla Polski realizacja tej dyrektywa to konieczność utworzenia Polskiej Infrastruktury Informacji Przestrzennej jako część europejskiego systemu. W naszym kraju zadanie to jest realizowane w ramach projektu o nazwie geoportal, którego głównym celem jest budowa krajowej infrastruktury informacji przestrzennej w postaci portalu internetowego dającego użytkownikom dostęp z jednego miejsca do cyfrowej informacji katastralnej i geoprzestrzennej. Wymaga to jednak zebrania danych z różnych baz, ich usystematyzowania i ujednolicenia. Aby stworzyć taki system na szczeblu krajowym potrzebne są geoportale tworzone przez poszczególne samorządy. To jednak wymaga przekształcania map analogowych w cyfrowe. Prowadzenie i udostępnianie danych w takiej formie jest zdecydowanie bardziej efektywne, a w przypadku mapy ewidencji gruntów i budynków oraz mapy zasadniczej jest wręcz konieczne.

– Głównymi zaletami map cyfrowych (numerycznych) są: łatwiejsza i szybsza aktualizacja, autoryzacja wprowadzanych zmian i jej czytelność. Sporządzanie wyrysów tematycznych, jak działki ewidencyjne czy uzbrojenie terenu, odbywa się przez włączanie poszczególnych warstw, a nie jak to ma miejsce przy mapach analogowych, gdzie precyzyjnie składa się poszczególne nakładki i wykonuje kopie na kserografie. W przypadku numerycznej mapy ewidencyjnej możliwe jest sprawne porównanie części graficznej z częścią opisową Ewidencji Gruntów i Budynków (EGiB) – mówi Grzegorz Spychalski z Pracowni mapy numerycznej Powiatowego Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej Starostwa Powiatowego w Mikołowie.

Kompleksowa informacja
Od 2005 roku powiat mikołowski posiada pełną numeryczną mapę działek ewidencyjnych liczącą ponad 56 tys. parceli, zaś w 2006 roku podpisano umowę z Głównym Geodetą Kraju dotyczącą budowy krajowego geoportalu www.Geoportal.gov.pl. System ten ma na celu zebranie danych zawartych w katastrze nieruchomości i księgach wieczystych z całego kraju. Docelowo ma umożliwiać wydawanie wypisów i wyrysów za pośrednictwem internetu, czym powinien częściowo odciążyć pracę urzędu. Podpisanie umowy wiązało się z dostosowaniem istniejących baz do wymogów wdrażanego systemu.
Posiadanie takiego zinformatyzowanego archiwum w dużym stopniu skraca czas wyszukiwania dokumentów, które wcześniej odbywało się ręcznie. W przygotowaniu jest także porozumienie z Urzędem Marszałkowskim w sprawie Geograficznego Systemu Informacji Przestrzennych, które coraz częściej są wykorzystywane w administracji publicznej, bowiem pozwalają wymieniać dane pomiędzy urzędami.

System Informacji Przestrzennej jest podstawową bazą wiedzy społeczeństwa informacyjnego. W systemie zawarte są informacje o terenie, zagospodarowaniu przestrzennym, ochronie środowiska, gospodarce wodnej, rolnictwie, drogach i innych ważnych obiektach, takich jak: urzędy, zakłady opieki zdrowotnej, apteki, placówki edukacji, zabytki itp. Znajdują się w nim również ważne informacje z punktu widzenia zarządzania kryzysowego (szpitale, niebezpieczne rurociągi, linie energetyczne, zbiorniki wodne itp.).

System Informacji Przestrzennej jest źródłem informacji zarówno dla administracji, służb publicznych, dla różnych podmiotów gospodarczych, jak i dla poszczególnych obywateli. Ma również szerokie zastosowanie w zarządzaniu kryzysowym, bowiem dzięki tym danym łatwo można zlokalizować miejsce zdarzenia i przekazać te dane do jednostek ratowniczych. Dzięki informacjom pozyskanym od zarządów dróg można na bieżąco projektować najkrótszą trasę dojazdu do tego miejsca z uwzględnieniem utrudnień na drogach. Można również uzyskać dane dotyczące przyłączy w budynkach najbliższych miejsca jakiegoś wypadku, zaś na podstawie informacji pozyskanych z bazy PESEL, ratownikom można udostępnić dane o liczbie osób zamieszkałych w danym budynku i ich wieku.

System się rozrasta
W kraju działa już Mazowiecki System Informacji Przestrzennej (MSIP), Podlaski System Informacji Przestrzennej czy też Szczeciński System Informacji Przestrzennej, który zbudowany został z ponad 500 zbiorów danych zawierających różnego rodzaju dane od informacji geodezyjnych, podziałów administracyjnych, zapisów planu zagospodarowania przestrzennego, uzbrojenia terenu po informacje o mieniu komunalnym czy inwestycjach. Podobne rozwiązanie wprowadziły Katowice, które chcą do 2010 roku stworzyć cyfrową mapę zasadniczą tego miasta. Te systemy informatyczne mają umożliwiać pozyskiwanie, zarządzanie i analizowanie dużych zbiorów danych przestrzennych oraz zapewniać szybki dostęp do nich.

– Korzystając z nich zwiększa się sprawność funkcjonowania administracji publicznej na wszystkich jej szczeblach, usprawnia się działanie służb zarządzania kryzysowego, ułatwia podejmowanie decyzji w procesach planistycznych. Nie bez znaczenia jest również to, iż podnosi to atrakcyjność inwestycyjną i turystyczną danego obszaru – wylicza Adam Wilkosz, informatyk specjalizujący się w przygotowywaniu Systemów Informacji Przestrzennej dla jednostek samorządu terytorialnego.

Jako przykład podaje system informacji przestrzennej miasta Gdańska, który pozwala korzystając z sieci na uzyskanie pełnej informacji o przestrzeni miejskiej, daje możliwość przeglądania planu miasta, wyszukiwania ulic, adresów lub obiektów na obszarze miasta czy też generowania wydruków w wybranym formacie graficznym. W Zielonej Górze gdzie GISP budowany jest od dekady, mieszkańcy mają możliwość za pośrednictwem przeglądarki internetowej (www.zielona-gora.pl/) uzyskać podstawowe informacje dotyczące zagospodarowania przestrzennego miasta, odnaleźć poszukiwany adres, znając nazwę ulicy i numer domu. Widoczny jest także podział działek wraz z ich numerem, powierzchnią oraz typem zabudowań.



Grzegorz Spychalski
z Pracowni mapy numerycznej Powiatowego Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej Starostwa Powiatowego w Mikołowie

Numeryczna mapa zasadnicza w połączeniu ze specjalnie zmodyfikowanymi zdjęciami lotniczymi tzw. ortofotomapą staje się idealnym narzędziem do tworzenia Systemu Informacji Przestrzennej. Produkt taki może stać się potężnym narzędziem wykorzystywanym także przez jednostki zarządzania kryzysowego, policję, straż pożarną oraz inne instytucje i służyć poprawie bezpieczeństwa w regionie. Gdy udostępniony zostaje w internecie, służy mieszkańcom w szybkiej orientacji w terenie i z pewnością promuje region, którego walory mogą być lepiej zauważone przez przyszłych inwestorów.