Zaangażowanie obywateli nadaje Europie ludzkie oblicze

Dr Wolfgang Schuster
jest przewodniczącym Rady Gmin i Regionów Europy (CEMR) od 2010 roku. Od 1997 roku jest burmistrzem Stuttgartu w Niemczech. Schuster jest również przewodniczącym niemieckiego oddziału CEMR – Rat der Gemeinden und Regionen Europas (RGRE), wiceprzewodniczącym europejskiego oddziału światowej organizacji miast i gmin United Cities and Local Governments (UCLG). Zasiada również w zarządach sieci „Miasta dla Mobilności”, „Miasta dla Dzieci” oraz „Miasta na rzecz Polityki Integracji Lokalnej Imigrantów”.




Jakie są pana oczekiwania wobec Europejskiego Kongresu Miast Partnerskich i Obywatelstwa w Rybniku? Co powinno się tu wydarzyć, by uznał pan spotkanie za udane?
Mam nadzieję, że kongres będzie miał duży wpływ na rozwój współpracy partnerskiej miast i europejskiego obywatelstwa zarówno na poziomie lokalnym, jak i europejskim.
Wnioski z prowadzonych podczas kongresu debat i dyskusji zostaną uwzględnione w Białej Księdze „w sprawie Nowego Obywatelstwa Europejskiego”, którą CEMR zamierza przedstawić Komisji Europejskiej jeszcze przed końcem tego roku. Księga ma zawierać postulaty dla programu Europa dla Obywateli po roku 2013. Chcemy zwrócić uwagę nie tylko na kwestię partnerstwa miast, ale również na obywatelstwo europejskie oraz nowe formy współpracy na poziomie lokalnym i regionalnym.

W 2010 r. został pan przewodniczącym CEMR. W swoim programie wyborczym podkreślał pan konieczność uczłowieczenia instytucji europejskich. Jaka jest tu rola CEMR?
Rzeczywiście staram się nadać Europie bardziej ludzką twarz, szczególnie poprzez wzmocnienie więzi między miastami partnerskimi. Zadanie, które przed sobą postawiłem, stało się bardziej realne w momencie, gdy zostałem przewodniczącym CEMR, gdyż Rada Gmin i Regionów Europy jest jedyną organizacją skupiającą miasta partnerskie w Europie. Jeśli Europa ma mieć naprawdę ludzkie oblicze, musimy postarać się o wypełnienie luki pomiędzy Unią Europejską i obywatelami. Jestem przekonany, że można to zrobić właśnie poprzez partnerstwo miast i aktywne obywatelstwo.

Czy jest Pan pewien, że CEMR nie jest postrzegany tak samo, jak inne instytucje europejskie?
CEMR to wyjątkowa organizacja z czterech powodów. Po pierwsze, został powołany 28 stycznia 1951 r., w związku z czym jest starszy od społeczności europejskiej, która powstała wraz z podpisaniem Traktatu Paryskiego 18 kwietnia 1951 r. CEMR był pierwszym głosem społeczności lokalnych i regionalnych w Europie.
Po drugie, przynależność do CEMR deklaruje więcej członków niż Unii Europejskiej. Do CEMR należy ponad 100 tys. samorządów lokalnych i regionalnych z 39 państw europejskich. Członkostwo posiadają ponadto 53 państwowe stowarzyszenia reprezentujące władze lokalne i regionalne. To sprawia, że CEMR jest organizacją zrzeszającą miasta partnerskie.
Po trzecie, CEMR nie ustanawia prawa, ale wpływa na jego kształt w różnych momentach powstawania przepisów – zarówno w chwili tworzenia projektów przez Komisję Europejską, jak i w czasie wprowadzania poprawek przez Parlament Europejski.
Wreszcie, inaczej niż to jest w przypadku instytucji europejskich, naszym celem nie jest ogólna popularność, ale raczej zaznajomienie z naszą działalnością stowarzyszeń członkowskich oraz ich członków, czyli samorządów lokalnych i regionalnych, które stanowią łącznik między Unią Europejską i obywatelami.

Jakie są najważniejsze wyzwania stojące przed miastami europejskimi?
Żyjemy w trudnych czasach. Kryzys finansowy i gospodarczy świadczy o dramatycznej porażce władz państwowych i słabości polityki unijnej.
Co ciekawe, wszystkie aktualne problemy są odczuwalne zarówno na poziomie europejskim, jak i regionalnym oraz lokalnym. Obok słabego wzrostu gospodarczego i bezrobocia wśród młodych, musimy radzić sobie ze zmianami klimatycznymi, dostawą energii, migracjami i zmianami demograficznymi.

Wciąż pan podkreśla znaczenie miast partnerskich. Dlaczego, pana zdaniem, współpraca między miastami z różnych krajów jest taka ważna?
Najważniejszym pokojowym ruchem w Europie jest ten, który angażuje obywateli w siostrzane projekty miast. W dużej mierze to właśnie projekty partnerskie pomogły wrogim narodom Europy Zachodniej się pogodzić po drugiej wojnie światowej. Aktywny udział mieszkańców w przedsięwzięciach partnerskich wspiera proces zjednoczenia Europy. Takie oddolne podejście jest bardzo istotne dla lepszego zrozumienia różnorodności europejskiej. Osobiste zaangażowanie obywateli nadaje Europie ludzkie oblicze.

Łódź jest miastem bliźniaczym Stuttgartu. Jak współpracują miasta?
Stuttgart starał się nawiązać partnerstwo z jakimś polskim miastem jeszcze przed upadkiem Muru Berlińskiego. W 1988 roku udało się to i podpisaliśmy umowę z Łodzią. Na przełomie lat 80. i 90. zrealizowaliśmy duży projekt, który miał wesprzeć lokalne władze Łodzi w tworzeniu struktur samorządu lokalnego.
Dzisiaj partnerstwo między Stuttgartem i Łodzią jest zorientowane na projekty i określone problemy. Miasta współpracują w szczególności poprzez europejskie sieci, takie jak Sieć Miast Europejskich „Miasta dla Dzieci”. Obecnie współpraca koncentruje się przede wszystkim na działaniach na rzecz młodzieży, edukacji, pomocy społecznej i kultury.

Trwa trzeci miesiąc polskiej prezydencji w UE. Czy jest ona zauważana i komentowana przez CEMR?
Kongres w Rybniku jest organizowany pod patronatem polskiej prezydencji. Ponadto prace CEMR obejmują kilka obszarów uwzględnionych w priorytetach prezydencji. Wśród nich są strategia europejska do 2020 roku, akt o jednolitym rynku, rynek cyfrowy, europejskie ramy finansowe, polityka spójności, reforma wspólnej polityki rolnej, a co za tym idzie – rozwoju obszarów wiejskich, jak również polityka współpracy rozwojowej i polityka sąsiedztwa.


Forum Samorządowe nr 9/58