Światło sposobem na turystów

Ratusz w Sandomierzu

Gminy dysponują nie tylko tradycyjnym oświetleniem, ale także pewną formą sztuki, która pozwala dostrzec i wydobyć nocny wizerunek zabytku, przyrody czy pomnika. Sztuki zwanej iluminacją. Celem iluminacji jest podkreślenie interesujących detali obiektu lub też, wykorzystując grę światła i kolorów, wykreowanie dla niego wizerunku całkiem odmiennego niż dzienny.

Stworzenie wizytówki
Atrakcyjne oświetlenie obiektu może sprawić, że stanie się on najbardziej rozpoznawalnym miejscem w mieście. Jeśli spytamy kogokolwiek na świecie o pierwszą rzecz, która przychodzi mu na myśl po usłyszeniu słowa Paryż, będzie to z pewnością Wieża Eiffla. Nieodłącznym elementem wizerunku Warszawy jest efektownie oświetlony nocą Pałac Kultury i Nauki. Iluminacje charakterystycznych punktów miast powodują, że miejsca te stają się najbardziej zauważalnymi elementami miejskiej przestrzeni, wokół których koncentruje się życie społeczne. W mniejszych gminach z reguły są to obiekty kultu religijnego, najczęściej kościoły, które nie tylko górują nad miastem, ale które w nieprzerwany sposób przyciągają tłumy wiernych. Niejednokrotnie są to obiekty atrakcyjne dla mieszkańców i turystów, ze względu na swoje historyczne i urbanistyczne walory. Tak jest w przypadku kościoła parafii Św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Czeladzi.

– Nasz kościół to obiekt bardzo charakterystyczny, którego bryła dominuje nad miastem – mówi Zofia Gajdzik, kierownik Wydziału Rozwoju Miasta w Urzędzie Miasta Czeladź. – Jest to jedyny w regionie XIII-wieczny zachowany układ urbanistyczny, wpisany do rejestru zabytków. Iluminacja tego miejsca pozwoliła stworzyć z niego wizytówkę miasta, rozpoznawalną także po zmroku.

Tania forma kształtowania architektury
Wydobywanie architektonicznych walorów budowli przy pomocy światła, jest jedną z najtańszych form kształtowania architektury, nie wymagającą prac budowlanych i co za tym idzie, dużych nakładów finansowych. Przykładowo, oświetlenie kościoła p.w. Św. Jerzego w Dzierżoniowie kosztowało nieco ponad 60 tys. zł. Co więcej, istniejące na rynku firmy, oprócz wykonawstwa, proponują współpracę przy określaniu kosztów utrzymania inwestycji.

– Przed przystąpieniem do oświetlenia obiektu, wykonujemy analizę kosztów eksploatacji i finansowania systemu w perspektywie długoterminowej – mówi Tomasz Matkowski z firmy B.T.H. Technolight, wykonawca iluminacji Zespołu Pałacowego Branickich w Białymstoku. – Staramy się tak dobrać technologię, aby późniejsze utrzymanie obiektu nie generowało dużych kosztów. W swojej ofercie posiadamy m.in. oprawy LED, które umożliwiają uzyskanie niepowtarzalnych efektów świetlnych i jednocześnie są ekonomiczne w eksploatacji.

Sposób na sezonowość turystyki
Polskie miasta borykają się z problemem sezonowości – latem pękają w szwach, by zimą niemalże zamierać. Wydobycie piękna miejskiej przestrzeni przy pomocy światła wpływa nie tylko na zwiększenie poczucia bezpieczeństwa mieszkańców, ale w znacznym stopniu przyczynia się do zwiększenia ruchu turystycznego, także w godzinach wieczornych oraz w sezonie zimowym.

Dzięki wykonaniu kompleksowego oświetlenia sandomierskiej starówki, udało się przyciągnąć do miasta zimą więcej turystów oraz wydłużyć czas ich pobytu po zmroku sprawiając, że centrum żyje również poza sezonem letnim. Za iluminację Ratusza oraz dawnej furty miejskiej zwanej „Ucho Igielne”, Sandomierz otrzymał tytuł „Najlepiej oświetlonej gminy i miasta 2009 roku” w kategorii miast do 70 tys. mieszkańców w konkursie, nad którym patronat objęło Ministerstwo Infrastruktury oraz Fundacja Promocji Gmin Polskich. Ze względu na bardzo pozytywny odbiór inwestycji, władze miasta mają w planach iluminacje kolejnych zabytków.

Najczęściej spotykanym sposobem atrakcyjnego zastosowania światła są iluminacje świąteczne, które w grudniu można spotkać niemalże w każdej gminie. Niektóre miasta, jak niedawno Warszawa, próbują stworzyć ze świątecznego oświetlenia oryginalny produkt turystyczny, licząc, że bożonarodzeniowe dekoracje przyciągną więcej gości. W ubiegłym roku informacje o świątecznych dekoracjach stolicy trafiły do Skandynawii, Hiszpanii, Austrii i Irlandii. Biura podróży otrzymały zdjęcia i opisy, aby zachęcić zagranicznych klientów do wycieczki na wschód. Wielkoformatowe reklamy ukazały się na billboardach w całej Polsce. Rozmach przedsięwzięcia, jego promocja i atrakcyjna forma przekazu sprawiły, że zimowa Warszawa cieszyła się zainteresowaniem turystów.

Iluminacje świąteczne gminy Rewal spowodowały, że odżyła ona
w martwym dotąd sezonie zimowym. Wybrzeże Rewalskie rozbłysło w ubiegłym roku różnymi kolorami. W Pobierowie dominującym kolorem był rubinowy, w Rewalu biały, a w Niechorzu niebieski. Turyści przyjeżdżali do gminy specjalnie po to, aby podziwiać te widoki.

Finansowanie iluminacji
Realizacja iluminacji budynków może stanowić część większego projektu w gminie, np. w zakresie rewitalizacji. Łatwiej jest wtedy znaleźć zewnętrzne źródła finansowania inwestycji, zakres przedsięwzięcia powinien jednak w takim przypadku wykraczać poza samo oświetlenie. Tym sposobem udało się w Ustroniu pięknie oświetlić rynek, który dziś przyciąga turystów także w godzinach nocnych. Realizacja projektu pt. „Rynek jako Salon Miasta – Rewitalizacja Rynku w Ustroniu” była finansowana w 56 proc. ze Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego, a całość inwestycji, oprócz oprawy świetlnej rynku, obejmowała przywrócenie funkcjonalności zdegradowanej przestrzeni centrum miasta oraz uruchomienie tam punktu informacji kulturalnej i turystycznej. Całkowity koszt inwestycji wyniósł ponad 6 mln zł.

Można też bezpośrednio postawić na stworzenie produktu turystycznego przy pomocy iluminacji i sfinansować swoje przedsięwzięcie w części z programu współpracy transgranicznej. W tym kierunku poszło miasto Bolesławiec, które wykonało iluminacje wiaduktu kolejowego w ramach projektu pt. „Tworzenie produktu turystycznego Euroregion Nysa – region urlopowy (Ferienregion) – iluminacja atrakcji turystycznych Bolesławca” w ramach Programu Inicjatywy Wspólnotowej Interreg IIIA Wolny Kraj Związkowy Saksonia – Rzeczpospolita Polska (województwo dolnośląskie).

Te z samorządów, które nie mają potrzeby lub finansowych możliwości przygotowania projektu o szerokim zakresie w ramach np. rewitalizacji, mogą zastanowić się nad wymianą części miejskiego oświetlenia, zastępując je bardziej atrakcyjną i przy okazji energooszczędną formą. Pożyczki na takie przedsięwzięcia oferuje Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Preferencyjność tych pożyczek wynika z ich niskiego oprocentowania oraz możliwości częściowego umorzenia spłaty.

Przedsięwzięcia polegające na wymianie systemów oświetlenia w miastach i gminach na energooszczędne są współfinansowane także w ramach 16 Regionalnych Programów Operacyjnych. Dofinansowane takiej inwestycji może wynieść maksymalnie 85 proc. kosztów kwalifikowalnych. Aby otrzymać wsparcie z tego źródła, należy we wniosku aplikacyjnym i studium wykonalności wykazać, że w określonym czasie przedsięwzięcie przyniesie określone korzyści ekonomiczne.

Gminy wiejskie oraz miejskie i miejsko-wiejskie poniżej 5 tys. mieszkańców mogą starać się o fundusze na realizację inwestycji w zakresie oświetlenia z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich, działania „Odnowa i rozwój wsi”. Wysokość pomocy wynosi maksymalnie 75 proc. kosztów kwalifikowalnych projektu, nie mniej niż 25 tys. zł a nie więcej niż 500 tys. zł.

Projekty o zasięgu ogólnokrajowym mogą uzyskać wsparcie w ramach największego z programów operacyjnych – Infrastruktura i Środowisko. Tutaj, w ramach Priorytetu IX – Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność energetyczna, premiowane są projekty, dzięki którym beneficjenci otrzymają znaczne oszczędności w zużyciu energii na oświetlenie miejsc użyteczności publicznej. Dotacja jest także udzielana na modernizację i remonty sieci, jak również na budowanie energooszczędnych systemów oświetlenia.

Samorządy, które chcą uzyskać dotację na modernizację oświetlenia, powinny w pierwszej kolejności przeprowadzić konsultacje społeczne swoich zamierzeń w tym zakresie z przedstawicielami organizacji społecznych i biznesu. Bardzo ważne jest, aby taka inwestycja, jak każda współfinansowana ze źródeł zewnętrznych, wpisywała się w lokalny plan rozwojowy. Następnie należy przeanalizować, jakie faktycznie uzyskamy oszczędności dzięki modernizacji oświetlenia w gminie, co powinno zostać poparte konkretnymi wyliczeniami i ekspertyzami. Tak przygotowany materiał posłuży do przygotowania studium wykonalności inwestycji. Końcowym etapem starań jest złożenie wniosku aplikacyjnego, wraz ze studium wykonalności oraz ekspertyzami, wskazującymi planowane efekty ekonomiczne przedsięwzięcia, do odpowiedniej instytucji udzielającej wsparcia.


Marek Bronkowski
zastępca burmistrza Miasta Sandomierza
Iluminacja sandomierskich zabytków pozwoliła na wyeksponowanie ich piękna przy pomocy gry światła. Inwestycja ta spotkała się z bardzo dobrym odbiorem mieszkańców oraz turystów. Co więcej, wydłużył się istotnie czas pobytu turystów w naszym mieście, w szczególności w godzinach wieczornych. Osoby odwiedzające Sandomierz mogą teraz nie tylko podziwiać jego piękno nocą, ale także czuć się bezpieczniej. Uzyskanie dofinansowania ze źródeł zewnętrznych pozwoliło nam istotnie ograniczyć koszty inwestycji.


Robert Skraburski
wójt Gminy Rewal
Nasze iluminacje świąteczne stanowiły dużą atrakcję dla mieszkańców gminy, ale sprawiły również, że w martwym dla nas sezonie zimowym gościliśmy wycieczki, podziwiające efektowne dekoracje. Oryginalne rozwiązania w zakresie kolorystyki, a także ukazanie świata bajkowych postaci, stanowiły dodatkową atrakcję dla gości. Co roku świątecznemu nastojowi w gminie towarzyszy także konwój pomocników Św. Mikołaja który, odwiedzając poszczególne miejscowości, zapala bożenarodzeniowe światełka.

Forum Samorządowe nr 11/48