NIK sprawdziła, czy samorządy oraz samorządowe instytucje kultury właściwie organizują i prowadzą działalność kulturalną. Kontrola dotyczyła lat 2015-2017 i objęła trzy urzędy marszałkowskie (dolnośląski, podkarpacki, świętokrzyski), trzy urzędy miast (Gdańsk, Poznań, Warszawa) oraz 12 samorządowych instytucji kultury (sześć teatrów i sześć muzeów). Dodatkowo badaniem kwestionariuszowym objęła 262 samorządowe instytucje kultury.
W Polsce występuje nierównomierne rozmieszczenie instytucji kultury, co oznacza niejednakowy dostęp do kultury. Prawie 1/3 wszystkich instytucji kultury skupiają niezmiennie od lat trzy województwa: mazowieckie, małopolskie i śląskie.
W skontrolowanych samorządach, mimo wzrastających z roku na rok nakładów finansowych na kulturę (wzrost w 2017 r. wydatków na dotacje podmiotowe o prawie 14 proc. w porównaniu do 2015 r.), środki te były w dalszym ciągu niewystarczające i stanowiły średnio niespełna 75 proc. przychodów ogółem instytucji kultury.
Kontrola NIK pokazała, że poważnym problemem jest także brak odpowiednich warunków lokalowych. W ośmiu spośród 12 objętych kontrolą instytucjach kultury stwierdzono zarówno potrzeby remontowe, jak i deficyty powierzchni (np. magazynowej, wystawienniczej i scenicznej). Obiekty użytkowane przez 10 instytucji kultury nie były w pełni dostosowane do obsługi osób z niepełnosprawnościami, osób w podeszłym wieku oraz rodzin z małymi dziećmi. Takie nieprzystosowanie dotyczyło również instytucji kultury, które były objęte badaniami kwestionariuszowymi (63 proc.). W ocenie NIK brak właściwych warunków lokalowych jest istotnym czynnikiem utrudniającym rozszerzenie i uatrakcyjnienie oferty kulturalnej.
Wnioski
Mając na uwadze wyniki kontroli, Najwyższa Izba Kontroli zawnioskowała do samorządów:
-
o uwzględnianie w większym zakresie potrzeb bieżących i majątkowych prowadzonych instytucji kultury;
-
zwiększenie nadzoru nad działalnością prowadzonych instytucji kultury, w tym nad wydatkowaniem środków publicznych.
Wnioski NIK skierowane do samorządowych instytucji kultury dotyczyły:
-
kontynuacji działań na rzecz pełnego dostosowania obiektów do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, w podeszłym wieku i rodzin z małymi dziećmi w celu umożliwienia korzystania z całej oferty kulturalnej;
-
kontynuowania działań na rzecz pozyskania środków finansowych do realizacji celów statutowych;
-
wprowadzenia mechanizmów zapewniających rzetelne realizowanie procedur i prowadzenie dokumentacji związanej z dokonywaniem wydatków i zaciąganiem zobowiązań finansowych, w tym także dokumentacji przetargowej.
Źródło: NIK