Czesław Tomalik: Gminy w uścisku monopolistów

W gospodarce rynkowej następują zrozumiałe procesy konsolidacji, firmy łączą się dobrowolnie lub na zasadzie wrogiego przejęcia. Skarb Państwa też konsoliduje swoje spółki przed ich prywatyzacją.

A co będzie, gdy sprywatyzuje się wielkie koncerny działające w obszarze monopolu naturalnego, na których obsługę skazana jest administracja publiczna? Prywatna firma działa według logiki: przynosić zysk i zadowolić właścicieli. Posiadając dominującą pozycję dyktuje ceny odbiorcom produktów czy usług.

W państwie z gospodarką rynkową prawo musi sprzyjać konkurencji przedsiębiorstw i chronić prawa konsumentów. Temu służy prawo unijne, od lat Komisja Europejska działa przeciw monopolom. Ustawy regulujące sposób wydawania środków publicznych wymagają stosowania przetargu, otwartego konkursu ofert.

A co zrobić, gdy samorządy gminne, wydając pieniądze podatnika, zderzają się z dyktatem cenowym monopolisty naturalnego?

Nasz Związek przygotowuje grupowe negocjacje na temat oświetlenia dróg publicznych z koncernem energetycznym, który obejmuje ponad jedną czwartą powierzchni Polski. Odpowiedzią na dyktowanie cen przez monopolistę musi być wspólny front samorządów.

Problem opłat za oświetlenie interesuje wszystkie polskie gminy. Dla burmistrzów zmartwieniem są zapisy w ustawie – Prawo energetyczne, które wpychają samorząd w uścisk monopolisty.

Problemu nie rozwiążą pojedyncze decyzje Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, w których urząd stwierdza nadużywanie przez koncern dominującej pozycji na lokalnym rynku. Taką decyzję wydał w sprawie Enion SA na wniosek burmistrza Bochni, a ostatnio w odniesieniu do EnergiaPro SA na wniosek prezydenta Opola. Tyle że sprawy przed UOKiK i odwołania ciągną się latami, a problem dotyczy całego kraju. W tym roku będzie prywatyzowany Tauron Polska Energia SA.

Problem nie ogranicza się tylko do opłat za oświetlenie dróg. Konieczne są zmiany prawa tam, gdzie prywatny usługodawca ma wyłączność na zaspokojenie publicznych potrzeb za pieniądze podatnika, a ustawa wzmacnia monopolistę.